• Home
  • علم‌النفس
  • OpenAccess
    • List of Articles علم‌النفس

      • Open Access Article

        1 - Editor's NOte
        Hossein Kalbasi Ashtari
        بخش موسوم به «طبیعیات» در فلسفۀ کلاسیک، همواره جزء لاینفک و پیوسته هرگونه پژوهش فلسفی بشمار آمده و مشتمل بر بحثهایی است در زمینۀ جسم و جواهر جسمانی و خواص حیاتی نباتات و حیوانات و انسان، امکان جزء بسیط، ماهیت حرکت و اقسام و خواص آن، حقیقت نفس فلکی و نفس انسانی، فنا یا ب More
        بخش موسوم به «طبیعیات» در فلسفۀ کلاسیک، همواره جزء لاینفک و پیوسته هرگونه پژوهش فلسفی بشمار آمده و مشتمل بر بحثهایی است در زمینۀ جسم و جواهر جسمانی و خواص حیاتی نباتات و حیوانات و انسان، امکان جزء بسیط، ماهیت حرکت و اقسام و خواص آن، حقیقت نفس فلکی و نفس انسانی، فنا یا بقای نفوس و فروعات و شقوق مختلف این مباحث و نیز طب و موضوعات مختلف مربوط به شناخت و ادراک آدمی ذیل عنوان علم‌النفس و برخی عناوین دیگر مرتبط با این مباحث. با آغاز عصر جدید و دستاوردهای نو در عرصۀ مکانیک و طب و نجوم و جغرافیا و جانورشناسی و حتی ریاضیات، بتدریج اعتبار این شاخه از تحقیقات فلسفی مورد چند و چون قرار گرفت و در اواخر قرن هجدهم، از صحنۀ تعلیمات و تحقیقات فلسفی عملاً کنار گذارده شد. این روشن است که مفروضات و اصول موضوعۀ طبیعیات قدیم نمیتوانست در برابر دستاوردهای علم جدید تاب آورد و شواهد تاریخی نیز گواه است که انسان دورۀ جدید به اتکای قدرت و اعتماد بنفس خویش، از انگاره‌های سنتی و جزمی گذشته بکلی روی برتافته بود، از آنرو که حتی بدون مواجهه با اصول و مفروضات علم جدید، مفروضات و نتایج علم کهن بهیچ وجه نمیتوانست با مشاهدات عینی و قطعی تجربی سازگار شود. اما با اینهمه، نکتۀ تاریخی ـ‌و البته تأمل‌برانگیز‌ـ اینست که در این جابجایی و تغییر موقعیت در عرصۀ دانش بشری، آیا هیچ نکته یا عنصری در پیکر طبیعیات قدیم وجود نداشت که بتواند برای انسان عصر جدید بمثابه راهنما و آغازگر جستجویی دوباره تلقی شود؟ گویی کنارگذاردن یکباره و بی‌اعتباری احکام و قضایای علم کهن، تقدیر محتوم و اجتناب‌ناپذیری بود که بایست جای خود را بسرعت به علم جدید میسپرد و صحنه را برای همیشه ترک میکرد. این رخداد معرفتی البته که ثمراتی شگرف داشته و دارد و محل تردید و چند و چون نیست، ولی پرسش مذکور دست‌کم از حیث تاریخ علم ـ‌و حتی جامعه‌شناسی علم‌ـ مورد توجه خواهد بود؛ اینکه چرا پیکره‌یی از دانش با آن طول و عرض، بکلی از اعتبار ساقط شد و نه تنها عالمان و دانشمندان علوم تجربی، بلکه فیلسوفان و حتی متخصصان تاریخ علم نیز نسبت بدان اقبالی نشان نمیدهند؟ این پرسش بمعنای رجوع و مهمتر از آن، تصدیق علم ماقبل مدرن و دعوت به فراگیری مجدد آن نیست، بلکه دعوت به تأمل در یک فراشد و دگرگونی تاریخی است که مستقیماً با درک و دریافت بشر از عالم درون و برون او داشته و بیتردید محدود و مقید به تبیینهای میدانی و آماری نمیشود. از یکسو، اتصال و پیوند طبیعیات با دو قلمرو ریاضیات و الهیات در فلسفۀ کلاسیک نیز میتواند محل پرسش واقع شود، از آنرو که برای نمونه، نوع دریافت هندسی و عددی قدما از نظم عالم، مستقیماً بر تبیینها و انگاره‌های طبیعت‌شناسانۀ آنان اثر گذارده و از سوی دیگر، برداشت الهیاتی و کلامی آنان را نیز متأثر میساخت. مسلم است که توجه اخیر برخی دانشمندان و فیلسوفان به ریاضیات و طبیعیات کهن نه از سر تفنن و فضل‌فروشی، بلکه از سر نوعی تعمق و حتی نیاز بوده و هست؛ صرفنظر از اینکه با انگاره‌ها و دعاوی آنان موافقت یا مخالفت شود. با این وصف، اعتبارسنجی قضایای مربوط به طبیعیات قدیم، محدود به ملاکها و قضایای تجربی نیست و باز شدن پرونده این بخش از تلاشهای علمی بشر، احتمالاً امکان بازخوانی و بازشناسی برخی عرصه‌های مربوط به مبادی فلسفی و نظری در این زمینه را فراهم خواهد ساخت و میتوان انتظار داشت که ظرفیتهایی جدید از دل این بازخوانی برای اهل فلسفه سربرآورد. سردبير Manuscript profile
      • Open Access Article

        2 - An Analytic Study of Proclus’ Reading of Aristotle’s Psychology Based on Athulujiya and On the Soul
        Hossein Kalbasi Ashtar Hajar Nili Ahmadabadi
        The knowledge of the soul and its whatness have always held a particular status among philosophical discussions. This, in a way, seems to be the case in empirical sciences as well. Aristotle and Proclus, two representatives of the most prominent and influential ancient More
        The knowledge of the soul and its whatness have always held a particular status among philosophical discussions. This, in a way, seems to be the case in empirical sciences as well. Aristotle and Proclus, two representatives of the most prominent and influential ancient schools of philosophy – Peripatetic philosophy and Neo-Platonic School, respectively – paid particular attention to this field and discussed them in their main works. Through focusing on two main sources of psychology written by these two philosophers, the present paper is intended to examine the development of the definition of the whatness of the soul while identifying the points of agreement and conflict between the views of Aristotle and Proclus. In his natural definition, Aristotle considers the soul to be related to the body and maintains that it is necessarily the substance and form of the natural body, which enjoys potential life. He also views the soul as the first perfection of the natural body, which enjoys potential life. However, in his metaphysical definition of the soul, he introduces it as being independent of the body and considers the soul to be the origin of the life of the living existent. In his natural and metaphysical definitions of the soul, Proclus follows a relatively similar path to Aristotle. In his natural definition of the soul, he introduces it as the perfection of the body and, in fact, the natural form and perfection of a potentially living organic body. However, he adopts a route different from that of Aristotle in his descriptive definition of the soul. Here, he stipulates that the truth of the soul is a self-made, self-animated, self-formed, and self-actualized entity and believes that the soul is the origin of life and the cause of bodies, their existence and preservation and, in a sense, the creator of their uniqueness and continuity. Manuscript profile