نقش فرهنگی خواجه نصیرالدین طوسی در تعامل با هلاکوخان مغول
محورهای موضوعی : پیوند اندیشۀ فیلسوفان و مکاتب فلسفی با زمانه و شرایط اجتماعی و فکری
سیدمحسن حسینی
1
*
,
عین الله خادمی
2
,
امیرحسین منصوری نوری
3
,
محسن شمس
4
1 - دانشجوي دكتري دانشگاه تربيت دبير شهید رجايی، تهران، ايران
2 - استاد دانشگاه تربيت دبير شهید رجايی، تهران، ايران
3 - دانشجوي دكتري دانشگاه تربيت دبير شهید رجايی، تهران، ايران
4 - دانش‌آموخته دكتري دانشگاه تربيت دبير شهید رجايی، تهران، ايران
کلید واژه: خواجه نصیرالدین طوسی, هلاکوخان مغول, تعامل فرهنگی, كلام اماميه, حكمت شيعي,
چکیده مقاله :
این جستار به بررسی نقش فرهنگی خواجه نصيرالدين طوسي در تعامل با هلاکوخان مغول و عوامل دخیل در این تفاهم فرهنگی ميپردازد. در این تحقیق تبیین میشود که خواجه چگونه با درک صحیح از شاخصهها و نمادهای فرهنگی قوم مغول، توانست در کارزار فرهنگی بر آنها غلبه کند و از علاقة مغولها به نجوم که جزئی از فرهنگ آنها محسوب میشد، استفاده نماید و با هوش فرهنگی بالای خود، به تقویت جریان کلام امامیه در جنبة معرفتی و پایگاه شیعه در ساختار سیاسی حکومت هلاکوخان، مبادرت ورزد. با حضور خواجه نصیر، پس از قرنها کلام امامیه در ساختار سیاسی صاحب نماینده شد و حتی مغولان به اسلام گرایش پیدا کردند. با سقوط خلافت بغداد نیز ـ خواه خواجه در آن مؤثر بوده باشد، خواه نه ـ در واقع یکی از پشتوانههای کلام اشعری از بین رفت و گروههای شیعه امامیه جان گرفتند.
The present paper examines Khwajah Naṣīr al-Dīn al-Ṭūsī’s cultural role in interacting with Hulagu Khān and the other elements involved in this cultural agreement. It also aims to explain how, through a correct perception of the cultural features and symbols of the Mongol ethnic group, Ṭūsī managed to overcome them in a cultural battle. At the same time, he exploited the Mongols’ interest in astronomy, which was a part of their culture, and strengthen the Imāmīyyah kalām regarding its epistemological dimension and the status of Shi‘ism in the political structure of Hulagu Khān’s government. The presence of Khwājah Naṣīr al-Dīn al-Ṭūsī meant that Imāmīyyah Kalām had now a representative in the political structure of the time after many centuries, and even some Mongols became interested in Islam. With the downfall of the caliphate of Baghdad, whether Ṭūsī played a role there or not, one of the supporters of Ash‘arī kalām disappeared, and Imāmīyyah groups were revived.