از حق بودن خدا تا اصالت وجود
محورهای موضوعی : ریشه‌شناسی واژگان (اتیمولوژی) فلسفی
محمود زراعت‌پيشه
1
(دانشگاه بيرجند)
کلید واژه: حق وجود اصالت وجود ابن‌سينا ملاصدرا,
چکیده مقاله :
«اصالت وجود» بعنوان بحثي مقدماتي و بنيادين در حکمت متعاليه تلقي ميشود؛ بحثي که جانبداري از وجود در آن نسبت به ماهيت، زمينه‌ساز تفلسفي وجودي شده است. در اين نوشتار برآنيم تا ريشه اين بحث را در فصلي نزد ابن‌سينا نشان دهيم که در آن، صفت «حق» براي خدا به اثبات ميرسد. مداقه در اين فصل و مقايسه آن با بحث اصالت وجود در حکمت متعاليه، تأثير و تأثر عميق اين دو فصل را نشان ميدهد. بي‌شک، گرايشات قرآني فلاسفه اسلامي در پيدايش بحث از حق بودن خدا در ابن‌سينا دخالت داشته و همين گرايشات نيز منجر به بسط اين فصل شده است تا جايي که به شکل بحثي مستقل تحت عنوان اصالت وجود در حکمت متعاليه جلوه‌گر شده است.
The “principiality of existence” is considered to be a preliminary and fundamental discussion in the Transcendent Philosophy. It is a discussion in which supporting existence versus quiddity has provided the context for ontological philosophizing. This paper aims to show the root of this issue in a discussion in Ibn Sina’s works in which the attribute of “Truth” is demonstrated for God. A careful study of this discussion and comparing it with the issue of the principiality of existence in the Transcendent Philosophy reveals the profound interaction between them. Undoubtedly, the Qur’anic beliefs of Islamic philosophers have influenced the development of the discussion of God as the Truth in Ibn Sina’s works. The same beliefs have resulted in the expansion of this subject so that it has emerged in the form of an independent discussion entitled the principiality of existence in the Transcendent Philosophy.
قرآن كريم. #
ابن‌سينا، التعليقات، بيروت، مکتبة الاعلام الاسلامي، تحقيق عبدالرحمن بدوي، 1404ق. #
ابن‌سينا، المبدأ و المعاد، به اهتمام عبدالله نوراني، تهران، مؤسسه مطالعات اسلامي، چ1، 1363. #
ابن‌سينا، النجاة، مقدمه و تصحيح محمدتقي دانش‌پژوه، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چ2، 1379. #
ابن‌سينا، الهيات شفا، مقدمه ابراهيم مدکور، تصحيح سعيد زايد، قم، کتابخانه آيت‌الله مرعشي، 1404ق. #
رازي، فخرالدين، المطالب العالية، بيروت، دار الكتاب العربي، تحقيق حجازي سقا، چ1، دوره نه جلدي، 1407ق. #
عامري، ابوالحسن، الفصول في المعالم الالهية، در: رسائل ابوالحسن عامري، مقدمه و تصحيح سحبان خليفات، تهران: مرکز نشر دانشگاهي، چ1، 1375ش، 302 ـ 319. #
فارابي، فصوص الحکم، تحقيق شيخ محمدحسن آل ياسين، قم، انتشارات بيدار، چ2، 1405ق. #
ملاصدرا، الاسفار الاربعة، تصحيح، تحقيق و مقدمه غلامرضا اعواني؛ باشراف استاد سيدمحمد خامنه‌اي، تهران، انتشارات بنياد حکمت اسلامي صدرا، دوره نه جلدي، چ1، 1383. #
ملاصدرا، الشواهد الربوبية، تصحيح، تحقيق و مقدمه سيد مصطفي محقق داماد؛ باشراف استاد سيدمحمد خامنه‌اي، تهران، انتشارات بنياد حکمت اسلامي صدرا، چ1، پاييز 1382. #
ملاصدرا، المسائل القدسية، در: مجموعه رسائل فلسفي، تصحيح، تحقيق و مقدمه منوچهر صدوقي سها، تهران، انتشارات بنياد حکمت اسلامي صدرا، 1391، ج 4. #
ملاصدرا، المظاهر الالهية، مقدمه و تصحيح، تحقيق و مقدمه استاد سيدمحمد خامنه‌اي، تهران، انتشارات بنياد حكمت اسلامي صدرا، چ1، 1387. #
ملاصدرا، مفاتيح الغيب، تصحيح، تحقيق و مقدمه نجفقلي حبيبي؛ باشراف استاد سيدمحمد خامنه‌اي، تهران، انتشارات بنياد حکمت اسلامي صدرا، دوره دو جلدي، چ1، 1386. #
Proclus, The Elements of Theology, trans. E. R. Dodds, Oxford University Press, 2nd edition, 1963. #