حقيقت انسان و انسان حقيقي در انديشه ابوالحسن عامري و صدرالدين شيرازي
محورهای موضوعی : ریشه‌شناسی واژگان (اتیمولوژی) فلسفی
1 - .الهیات و معارف اسلامی
کلید واژه: حقيقت انسان نفس بدن رابطه نفس و بدن عامري ملاصدرا ,
چکیده مقاله :
بحث درباب وجود آدمي، حقيقت و مقام او در عالم تكوين، بعنوان يکي از مباحث مهم فلسفي همواره مورد نظر فيلسوفان بوده است. حكماي مسلمان نيز در مباحث خود به بحث دربارة انسان پرداخته‌اند. نکته مهم و اساسي در باب انسان‌شناسي، سخن از حقيقت انسان بعنوان موجودي متمايز و برگزيده در ميان ساير موجودات است. ابوالحسن عامري نيشابوري، فيلسوف ايراني مسلمان، از جمله کساني است که دربارة حقيقت انسان مباحثي را در فلسفه‌ورزي خود مطرح كرده است که نويسندگان را برآن داشته، نظريات وي را با آراء صدرالمتألهين بعنوان فيلسوفي داراي نظريات نو در باب حقيقت انسان و بعنوان يک حكيم مرجع، به مقايسه و تحليل بگذارد و وجوه اختلاف و اشتراک آنها را نمايان سازد. در اين ميان، تلقي آن دو از انسان بعنوان مخلوق خداوند و مرکب از نفس و بدن و تلقي نفس بعنوان حقيقت انسان و درنتيجه، تقابل با ديدگاههاي ماده‌باورانه را ميتوان از نقاط اشتراک و تفاوت ديدگاه آنها پيرامون رابطه نفس و بدن و نحوة ارتباط آن دو را ميتوان از نقاط اختلاف آنها قلمداد کرد. ملاصدرا رابطه نفس و بدن را يک رابطه لزومي و وجودي ميداند و روح بخاري را واسطة ميان آن دو ميداند و با طرح نظرية جسمانية الحدوث، نظري جامعتر را ارئه ميدهد، درحالي که عامري رابطة نفس و بدن را رابطه‌يي عرضي قلمداد ميکند و تبيين روشني از توجيه اين رابطه ارئه نميدهد. همچنين آنها هردو عقل را از مراتب نفس و باعث تمايز انسان از ساير موجودات و ملاک در حقيقت انسانِ ميدانند.
The discussion of man’s existence and his truth and station in the world of creation has always attracted the attention of philosophers as one of the important philosophical issues. Muslim philosophers have also dealt with the problem of man in their discussions. The fundamental point in philosophical anthropology is to speak about the truth of man as a distinct and chosen existent among all others. Abulhassan ‘Amiri Nishaburi, the Iranian Muslim philosopher, is one of the thinkers who has posed certain discussions regarding the truth of man in his philosophical works. As a result, here the writers have compared his views in this regard with those of Mulla Sadra as a distinguished philosopher with some novel theories about the truth of man. In doing so, they have tried to analyze their ideas and reveal their points of agreement and disagreement. Here, their conception of man as a creature of God composed of soul and body, their conception of the soul as the truth of man and, as a result, their opposition to materialistic approaches can be considered to be among their common points. On the other hand, their views concerning the body-soul relationship and its quality can be viewed as their points of difference. Mulla Sadra believes that the body-soul relationship is a necessary and ontological one, and introduces the steam-like spirit as the mediator between the two. Then, by posing the theory of corporeal origination, he provides a more comprehensive theory. Nevertheless, ‘Amiri considers this relationship to be an accidental one and does provide a clear explanation to justify his position in this regard. It is emphasized that both of them conceive of the intellect as one of the levels of the soul, the element distinguishing man from other existents, and the criterion for the truth of man.
ابوزيد، مني، الانسان في الفلسفه الاسلاميه، دراسة مقارنة في فکرالعامري، بيروت، المؤسسه الجامعيه الدراسات و النشر و التواريخ، 1414ق/1994م.
عامري، ابوالحسن، الامد الي الابد، بيروت، المؤسسة الجامعية الدراسات و النشر و التاريخ، 1414ق.
عامري، ابوالحسن ، شذرات فلسفية، بيروت، المؤسسة الجامعية الدراسات و النشر و التاريخ، 1414ق.
عامري، ابوالحسن ، مجموعه رسائل، تهران، مرکز نشر دانشگاهي، 1375.
عامري، ابوالحسن ، القول في الابصار و المبصر، تهران، مرکز نشر انشگاهي، 1375.
عامري، ابوالحسن ، الفصول في المعالم الالهية، تهران، مرکز نشر دانشگاهي، 1375.
عامري، ابوالحسن ، التقرير لاوجه التقدير، تهران، مرکز نشر دانشگاهي، 1375.
ملاصدرا، اسرار الآيات و انوار البينات، تصحيح و تحقيق محمدعلي جاودان و سيد محمدرضا احمدي بروجردي؛ باشراف استاد سيدمحمد خامنه‌اي، تهران، بنياد حکمت اسلامي صدرا، چ1، 1388.
ملاصدرا ، الشواهد الربوبية في مناهج السلوکية، تصحيح، تحقيق و مقدمه سيدمصطفي محقق داماد؛ باشراف استاد سيدمحمد خامنه‌اي، تهران، بنياد حکمت اسلامي صدرا، چ1، 1382.
ملاصدرا ، مفاتيح الغيب، تصحيح و تحقيق و مقدمه نجفقلي حبيبي؛ باشراف استاد سيدمحمد خامنه‌اي، تهران، بنياد حکمت اسلامي صدرا، چ1، 1363.
ملاصدرا ، اصول کافي، تصحيح و تحقيق و مقدمه رضا استادي؛ باشراف استاد سيدمحمد خامنه‌اي، تهران، بنياد حکمت اسلامي صدرا، چ1، 1384.
ملاصدرا ، الحکمة المتعالية في الاسفار الاربعة، ج1، تصحيح و تحقيق غلامرضا اعواني؛ باشراف استاد سيدمحمد خامنه‌اي، تهران، بنياد حکمت اسلامي صدرا، چ1، 1383.
ملاصدرا ، الحکمة المتعالية في الاسفار الاربعة، ج3، تصحيح، تحقيق و مقدمه مقصود محمدي؛ باشراف استاد سيدمحمد خامنه‌اي، تهران، بنياد حکمت اسلامي صدرا، چ1، 1383.
ملاصدرا ، الحکمة المتعالية في الاسفار الاربعة، ج8، تصحيح تحقيق و مقدمه علي اکبر رشاد؛ باشراف استاد سيد محمد خامنه‌اي، تهران، بنياد حکمت اسلامي صدرا، چ1، 1383.
ملاصدرا ، المبدأ و المعاد، تصحيح، تحقيق و مقدمه محمد ذبيحي جعفر شاه‌نظري؛ باشراف استاد سيدمحمد خامنه‌اي، تهران، بنياد حکمت اسلامي صدرا، چ1، 1381.
ملاصدرا ، اللمعات المشرقية في فنون المنطقية، تصحيح مشکاةالديني، تهران، انتشارات آگاه، چ1، 1362.
ملاصدرا ، رساله العرشية، تهران، انتشارات مولي، 1361.