دکتر خليل¬خان ثقفي (اعلم¬الدوله)، پزشک، نويسنده و مترجم دورة قاجار و از نخستين دانش¬آموختگان طبّ جديد در ايران، پس از فارغ¬التحصيلي از دارالفنون و پيش از عزيمت به فرنگ، رسالهيي در موضوع زمان و مكان تأليف كرده است. در اين رساله که مطابق يادداشت ميرزا خليل¬خان تأليف و ترجمه است، او به بحث در باب نحوة پديد آمدن ايدة فضا؛ تمايز ميان ايدة فضاي محيطي و فضاي نامتناهي؛ نحوة پديد آمدن ايدة فضاي نامتناهي؛ جوهر بودن فضا؛ نامتناهي بودن فضا از دو حيث وسعت و دوام؛ پديد آمدن ايدة زمان؛ مسند بودن زمان به فضا پرداخته و باجمال آراء فيلسوفاني چون ويکتور کوزن، جان استوارت ميل و اسپينوزا را طرح و نقد نموده است.
|