نگين درخشان اسلام در اشبيليه؛ تحليل تاريخي فصوص‌الحكم ابن‌عربي
محورهای موضوعی : ریشه‌شناسی واژگان (اتیمولوژی) فلسفی
1 - دانشگاه آزاد اسلامی
کلید واژه: محيي‌الدين ابن‌عربي اندلس فصوص الحكم حكمت انبيا وحدت وجود كلمه تصّوف ,
چکیده مقاله :
ابن‌عربي يكي از شخصيتهاي مهم عرفان نظري در جهان اسلام است. او بواسطه استفاده از مرده ريگ عرفاي بزرگ اسلامي و بويژه ايراني از يكسو و نيز برخورداري از ميراث فكري متفكران مسلمان در غرب سرحدات اسلامي و بويژه اشبيليه يا همان سويل، جايگاه منحصر به فردي در ميان عارفان مصنف مسلمان دارد. منزلگاه فرهنگي اندلس بعنوان خط تقارن فكري عرفان اسلامي با عرفان مسيحي و بخصوص با عرفان يهودي برآمده از پس قرنها در اين نقطه از زمان و مكان و تأثيرگذاري ابن‌عربي بر اين جريانها ضرورت شناخت مستمر او را با قلمهاي مختلف بيشتر نشان ميدهد و در اين ميان او را بايد با فصوص الحكم در ترازوي شناخت قرار داد؛ چرا كه اين اثر بزرگ ابن‌عربي محصول جدي جريان تاريخي عرفان اسلامي و اندلس است. شارحان زيادي فصوص الحكم را شرح كرده‌اند كه همه لزوماً دست ارادت به مصنف نداده‌اند بلكه آراء او را در شرحهايشان نقد نيز كرده‌اند لكن همه او را به بزرگي فكر در اين اثر ستوده‌اند. نوشتار حاضر نگاهي تحليلي به شخصيت محيي‌الدين مي‌اندازد و فصوص الحكم را در ترازوي نگاه مصنف و شارحان آن مورد بررسي شناختي شكلي و محتوايي قرار ميدهد تا از زواياي اين شناخت، جستارهاي بعدي را بصورت تطبيقي در محيط بين‌الادياني اندلس بهتر بتوان انجام داد و انديشه‌هاي اين بزرگمرد مكتب اندلس را در نقطه تقارن فرهنگها بهتر درك كرد.
Ibn Arabi is one of the prominent figures in the field of theoretical gnosis in the world of Islam. He enjoys a unique status among Muslim gnostic-writers thanks to his benefitting from the legacy of distinguished Muslim and, particularly, Iranian gnostics, on the one hand, and the philosophical legacy of Muslim thinkers of the West, especially, of Seville, on the other hand. The cultural center of Andalusia, which was the philosophical meeting point of Islamic gnosis with Christian gnosis and, especially, Jewish gnosis for centuries, clearly reflects Ibn Arabi’s influence over these gnostic schools and indicates the necessity of making a continuous effort at gaining a thorough knowledge of the different aspects of his thoughts and works. From among all his works, Fusus al-hikam seems to be the best criterion for learning about Ibn Arabi because this great book provides a trustworthy account of the history of Islamic gnosis and Andalusia. Several commentators have commented on Fusus al-hikam, but not all of them have praised the writer, and some of them have even criticized his ideas in their commentaries. Nevertheless, all of them have praised the magnificence of his thoughts in this work. The present paper casts an analytic glance at Ibn Arabi’s character and examines this book based on the ideas of its writer and commentators in terms of form and content. It is hoped that the findings of this study can pave the way for more comparative research in the interreligious atmosphere of Andalusia and contribute to a better understanding of this distinguished figure of the Andalusia school as the crossroad of cultures.
آسين‌پالاسيوس، ميگوئل، زندگي و مكتب ابن‌عربي، مقدمه عبدالرحمن بدوي، ترجمه حميد شيخي، تهران، انتشارات اساطير، 1385. #
آموزگار، ژاله، ارداويرافنامه (همراه با متن پهلوي و آوانگاري)، بكوشش فيليپ ژينيو، انتشارات معين، 1394. #
آملي، سيد حيدر، نص النصوص في شرح الفصوص الحكم، ترجمه محمدرضا جوزي، انتشارت روزانه، 1375. #
ابن‌عربي، محيي‌الدين، ترجمان الاشواق، تحقيق رينولد نيكلسون، ترجمه سعيدي، تهران، انتشارات جامي، تهران، 1392. #
ابن‌عربي، محيي‌الدين، فصوص الحكم، ترجمه و تحليل علي موحد و صمد موحد، تهران، نشر كارنامه، 1385. #
ابن‌عربي، محيي‌الدين، رساله نقش الفصوص در رسائل، تصحيح نجيب مايل هروي، تهران، انتشارات مولي، 1367. #
ابن‌عربي، محيي‌الدين، فتوحات مكيه، ترجمه و شرح محمد خواجوي، تهران، انتشارات مولي، 1388. #
ابن‌عربي، محيي‌الدين، محاضرة الابرار و مسامرة الاخيار، دارالايغظه الاعرابية، ج1، 1388ق.#
بغدادي، اسماعيل پاشا، هداية العارفين، استانبول 1951.م. #
جامي، عبدالرحمن، نقد النصوص في شرح نقش الفصوص، تهران، انتشارات وزارت ارشاد اسلامي، ج2، 1370. #
جامي، عبدالرحمن، نفحات الانس من حضرات القدس، تصحيح محمود عبادي، تهران، انتشارات اطلاعات، 1370. #
جندي، مؤيد‌الدين، شرح فصوص الحكم، تصحيح سيد جلال‌الدين آشتياني، انتشارات دانشگاه مشهد، 1361. #
جهانگيري، محسن، ابن‌عربي چهرة برجستة عرفان اسلامي، انتشارات دانشگاه تهران، 1361. #
جامي، عبدالرحمن، نقد النصوص في شرح نقش الفصوص، تصحيح ويليام چيتيك، تهران، انجمن فلسفه ايران، 1356. #
چيتيك، ويليام، شرح سرفصلهاي فصوص‌الحكم، ترجمة حسين مريدي، تهران، نشر الهام، 1388. #
حاج ابراهيمي، طاهره، خدا، جهان و انسان در انديشه فيلون و ابن‌عربي، تهران، انتشارات علمي و فرهنگي، 1392. #
حسن‌زاده آملي، حسن، ممدالهمم في شرح فصوص‌الحكم، تهران، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، 1385. #
خراساني، شرف‌الدين، «ابن‌عربي»، دايرة المعارف بزرگ اسلامي، تهران، ج1، 1370. #
خوارزمي، شرح فصوص الحكم، تصحيح جليل مسگرنژاد، تهران، مركز نشر دانشگاهي، 1366. #
خوارزمي، باهتمام نجيب مايل هروي، تهران، انتشارات مولي، 1368. #
زرين‌كوب، عبدالحسين، دنبالة جستجو در تصوف ايران، تهران، انتشارات اميركبير، 1369. #
زرين‌كوب، عبدالحسين، ارزش ميراث صوفيه، تهران، انتشارات اميركبير، 1369. #
سعيدي، گل بابا، فرهنگ اصطلاحات عرفاني ابن‌عربي، تهران، نشر شفيعي، 1384. #
عاطف‌الزّين، سميح، ابن‌عربي، الشركه العالميه للكتاب، بيروت، 1988.م. #
عفيفي، ابوالعلاء، فصوص الحكم و خصوص الكلم، تهران،1370. #
قيصري، داوود، شرح فصوص‌الحكم ابن‌عربي؛ محمد خواجوي، تهران، انتشارات مولي، 1387. #
قيصري، داوود، شرح فصوص الحكم، تصحيح سيد جلا‌الدين آشتياني، تهران، علمي و فرهنگي، 1375. #
قونوي، صدرالدين، الفلوك يا كليد اسرار فصوص الحكم، صدرالدين قونوي، تصحيح محمد خواجوي، تهران، انتشارات مولي، 1371. #
كاشاني، عبدالرزاق، شرح فصوص‌الحكم مجيد هادي‌زاده، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگي، 1383. #
نيكلسون، رينولد، يادداشتهايي در باب فصوص‌الحكم، ترجمه آوانس آوانسيان، دانشگاه تهران، 1363. #
Chittick, William C., “Ibn Arabi”, History of Islamic philosophy, ed. Seyyed Hossein Naser and Oliver Leaman, Tehran, 1375. #
Palacois, Miguel Asin, Islam and the Divine Comedy, London, Frank Cass & Co. Ltd, 1968. #