عشق طريقي بسوي کمال انساني (مقايسه‌يي بين نگاه ابن‌سينا و ملاصدرا)
محورهای موضوعی : ریشه‌شناسی واژگان (اتیمولوژی) فلسفی
1 - دانشگاه امام صادق(ع)
کلید واژه: عشق کمال انساني عشق حقيقي عشق مجازي تلطيف سر اتحاد استحسان ابن‌سينا ملاصدرا ,
چکیده مقاله :
حکماي اسلامي از جمله ابن‌سينا، عشق انساني را به عشق حقيقي و مجازي تقسيم کرده‌اند. عشق حقيقي همان اشتياق و حب شديد به ذات و صفات الهي است و عشق مجازي، خود به عشق نفساني و عشق حيواني تقسيم ميشود. مبدأ عشق نفساني، سنخيت و مشالکت جوهري نفس عاشق و معشوق است، اما مبدأ عشق حيواني، شهوت جسماني و خواهش لذت حيواني است. ابن‌سينا، عشق مجازي را يکي از عوامل «تلطيف سر» ميداند و «تلطيف سر» از اهداف رياضت عارفانه و طريقي براي رسيدن به کمال است. ملاصدرا نيز معتقد است که در عشق مجازي نفساني، اتحاد نفس عاشق با معشوق از طريق استحسان و تمثل زيباييهاي ظاهري و باطني معشوق، منجر به لطافت روح و آمادگي در نفس عاشق ميگردد بطوري که او را آمادة پذيرش مقام فناء في‌الله ميگرداند. برهمين اساس ميگويد: «المجاز قنطره الحقيقة»؛ عشق مجازي پلي است براي رسيدن به عشق حقيقي و در نهايت کمال انساني.
Islamic philosophers, such as Ibn Sina, have divided human love into true and virtual types. True love is the same extreme enthusiasm and passion for divine essence and attributes, and virtual love itself is divided into soulish love and animal love. The origin of soulish love is the substantial participation and commensurability of the souls of the lover and the beloved. However, the origin of animal love is physical desire and seeking animal pleasure. Ibn Sina believes that virtual love is one of the elements of the “purification of the inner self”, which is one of the goals of ascetic practice and a way for attaining perfection. Mulla Sadra also maintains that in soulish virtual love, the unity of the lover’s soul with that of the beloved through preference and representing the external beauty of the beloved leads to the lovers’ purification of the soul, so that he becomes ready for accepting the station of being annihilated in God. Accordingly, he says that virtual love is a bridge for attaining true love and, ultimately, human perfection.
ابن‌سينا، الاشارات و التنبيهات، شرح خواجه نصيرالدين طوسي، قم، نشر بلاغت، 1375. #
ابن‌سينا، رسائل (رساله العشق)، قم، انتشارات بيدار، 1400 ق. #
ابن‌سينا، الرسائل، رساله العرشيه، قم، انتشارات بيدار، 1400 ق. #
ابن‌سينا، الشفاء، قاهره، الهيئت العامه لشئون المطابع الأميريه،1380 ق#
ابن‌سينا، معراج نامه، مشهد، پژوهشهاي آستان قدس رضوي، 1365. #
ابن‌منظور، لسان العرب، بيروت، دارالتراث العربي، 1408 ق. #
امامي جمعه، سيدمهدي، فلسفه هنر در عشق‌شناسي ملاصدرا، تهران، مؤسسه تأليف و ترجمه و نشر آثار هنري «متن»، چ 2، 1388. #
سروش، عبدالکريم، قمار عاشقانه، قم، انتشارات بيدار، 1372 ش. #
ملاصدرا، الحکمة المتعالية في الاسفار الاربعة، تصحيح، تحقيق و مقدمه مقصود محمدي؛ باشراف استاد سيد محمد خامنه‌اي، تهران، بنياد حکمت اسلامي صدرا، ج 7، 1380. #
ملاصدرا، شواهد الربوبية، تصحيح جلال‌الدين آشتياني، تهران، مرکز نشر دانشگاهي، 1360. #
ملاصدرا، کسر اصنام الجاهلية، تصحيح محسن جهانگيري؛ باشراف استاد سيد محمد خامنه‌اي، تهران، بنياد حکمت اسلامي صدرا، 1381. #
طباطبايي، سيدمحمدحسين، الميزان في تفسيرالقرآن، ترجمه سيدمحمدباقر موسوي همداني، بنياد فرهنگي علامه طباطبايي، 1370. #
کاشاني، عبدالرزاق، شرح منازل السائرين، قم، انتشارات بيدار، 1372. #