ارتباط بين ارکان حکمت و حکومت آرماني در انديشه سهروردي با تطبيق بر آراء افلاطون
محورهای موضوعی : ریشه‌شناسی مکاتب و آراء فلسفی در ادوار قدیم و جدید
سعيد رحيميان
1
(دانشگاه شيراز)
کلید واژه: عالم اعلي معرفت اشراقي حکومت مطلوب (مدينه فاضله) رياست حکومت ,
چکیده مقاله :
انديشه آرمانشهري بحث مفصلي است که قدمتي باندازه تاريخ بشري دارد. افلاطون نخستين فيلسوفي است که جامعه آرماني را در قالبي فلسفي به تصوير كشيده است. از سوي ديگر، در جهان اسلام فارابي آغازگر اين انديشه و ميراث گذار آن براي انديشمندان بعد از خود تا به امروز ميباشد. شيخ شهاب الدين سهروردي از جمله فيلسوفاني است که در جستجوي جامعه کمال مطلوب به انديشه فلسفي خويش سمت و سو ميدهد؛ حکومت مطلوبي که از دل هستي شناسي و معرفت شناسي اشراقي او بدست مي آيد. نوشتار حاضر بر آن است که به بررسي اين رابطه وثيق پرداخته و با توجه به جايگاه افلاطون در نزد سهروردي مواضع وفاق و خلاف اين دو انديشمند را در اين زمينه تعيين کند. با وجود شباهتهايي بين ديدگاه ايشان، بويژه در مواردي نظير گرايش انسان به جامعه مدني، تطابق و هماهنگي حکومت مطلوب آنها با نظام کائنات و منحصر بودن حاکميت به صاحبان معرفت به حقايق عالم اعلي، از استقلال انديشه سهروردي بخصوص در مبحث رياست حکومت مطلوب و صفات او نميتوان گذشت.
The idea of utopia entails extensive discussions with a history as long as the history of humanity. Plato was the first philosopher who portrayed utopia in a philosophical mould. On the other hand, in the Islamic world, Farabi was the pioneer of this view and left it as a legacy to the thinkers living after him until today. Shaykh Shahab al-Din Suhrawardi is one of the philosophers who gives a specific direction to his philosophical thoughts in search of an ideal state; one that emerges from the heart of his Illuminationist ontology and epistemology. The present paper aims to explore this firm relationship and, given the place of Plato’s ideas in Suhrawardi’s philosophy, highlights the points of agreement and disagreement of these two thinkers in this regard. Considering the similarities between their views, particularly in cases such as man’s interest in a civil society, the conformity and harmony between their ideal state and the order of being and confining the ruling power to the people possessing the knowledge of the truths of the higher world, one cannot deny the independence of Suhrawardi’s philosophy, especially, with respect to the leadership of an ideal state and its leader’s attributes.
ابن‌سينا، النجاة من الغرق في بحرالضلالات، مقدمه و تصحيح محمد تقي دانش پژوه، تهران، انتشارات دانشگاه، 1379.
ابراهيمي ديناني، غلامحسين، شعاع انديشه و شهود فلسفه¬ سهروردي، تهران، انتشارات حکمت، 1364.
ابوريان، محمدعلي، مباني اشراق از ديدگاه سهروردي، ترجمه محمدعلي شيخ، تهران، انتشارات دانشگاه شهيد بهشتي، 1372.
اسفنديار، رجبعلي، وجوه سياسي فلسفه¬ شيخ شهاب‌الدين سهروردي، قم، بوستان کتاب، 1385.
افلاطون، جمهور، ترجمه فؤاد روحاني، تهران، شرکت انتشارات علمي و فرهنگي، 1384.
افلاطون ، دوره¬¬ آثار، ج1 و 3، ترجمه محمدحسن لطفي و رضا کاوياني، تهران، شرکت سهامي انتشارات خوارزمي، 1380.
افلاطون ، دوره¬ آثار، ج6، ترجمه محمدحسن لطفي، تهران، شرکت سهامي انتشارات خوارزمي، 1357.
بورمان، کارل، افلاطون، ترجمه محمدحسن لطفي، تهران، انتشارات طرح نو، 1375.
رحيميان، سعيد، فيض و فاعليت وجودي از فلوطين تا ملاصدرا، قم، بوستان کتاب، 1381.
سهروردي، شهاب‌الدين يحيي، مجموعه مصنفات شيخ اشراق، ج1، تصحيح و مقدمه¬ هانري کربن، تهران، انتشارات پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، 1380.
سهروردي، شهاب‌الدين يحيي، مجموعه مصنفات شيخ اشراق، ج3، تصحيح و مقدمه¬ سيدحسين نصر، تهران، انتشارات پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، 1380.
سهروردي، شهاب‌الدين يحيي ، مجموعه مصنفات شيخ اشراق، ج4، تصحيح و مقدمه¬ نجفقلي حبيبي، تهران، انتشارات پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، 1380.
شايگان، داريوش، هانري کربن، آفاق تفکر معنوي در اسلام ايراني، ترجمة باقر پرهام، تهران، نشر و پژوهش فروزان روز، 1373.
فارابي، ابونصر، آراء اهل المدينة الفاضلة و مضاداتها، تحقيق البيرنصري نادر، بيروت، دارالمشرق، 1991.م.
فاستر، مايکل، خداوندان انديشه¬ سياسي، ج1، ترجمه جواد شيخ الاسلامي، تهران، شرکت انتشارات علمي و فرهنگي، 1377.
ناظرزاده¬ کرماني، فرناز، فلسفه¬ ¬سياسي فارابي، تهران، انتشارات دانشگاه الزهراء (س)، 1376.
نوربخش، سيما، نور در حکمت سهروردي، تهران، نشر شهيد سعيد محبي، 1383.