درآمدي بر فلسفه «تاريخ فلسفه»
محورهای موضوعی : تعامل اندیشه‌ها، اثرگذاری اندیشه‌های فلیسوفان بر جامعه و تفکر پس از خود
1 - دانشگاه تبریز
کلید واژه: تاريخ فلسفه نگاه فلسفي به تاريخ فلسفه فلسفه تاريخ فلسفه امکان ضرورت مطلوبيت مسائل ,
چکیده مقاله :
موضوعيت تاريخ فلسفه و پرسش از آن در عين حال که زمينه‌هايش در گذشته وجود داشت، اما يكي از مسائل نوپديدي است كه در دو قرن اخير، ذهن و زبان فيلسوفان را بشدت بخود مشغول داشته است. اينکه معنا و ماهيت تاريخ فلسفه چيست؟ مقام ثبوت و اثبات آن کدام است؟ امري پايان يافته است يا در شرف شکلگيري و بسط است؟ نسبت ما با آن چيست و در قبال اين نسبت چه بايد باشد؟ تاريخ است يا فلسفه يا از سنخ فلسفي است؟ تفاوت آن با تاريخ علم و دين و هنر و... چيست؟ و... همه سؤالات برجسته در زمينه تاريخ فلسفه هستند. نوشتار حاضر بر آن است تا بدليل توجه به مسائل مربوط به تاريخ فلسفه (در ايران و جهان) و وسعت يافتن آنها، ضمن موضوعيت دادن بدان در قالب عنوان «فلسفه تاريخ فلسفه»، به مباحثي چند در باب آن بپردازد. در گذشته در عالم فلسفه، از فلسفه نظري تاريخ و فلسفه علم تاريخ سخن بميان آمده، اما بنظر ميرسد که امروز وقت آن است تا در باب «فلسفه تاريخ فلسفه» نيز سخن بگوييم، اساسيترين مباحثي که در اين نوشتار در باب فلسفه تاريخ فلسفه مطرح ميشود است عبارتند از: جايگاه آن در شاخه‌هاي فلسفي و امکان و ضرورت و مطلوبيت آن، درنهايت بنظر ميرسد که ميتوان فلسفة «تاريخ فلسفه» را بعنوان زمينه مطالعاتي يا شاخه جديدي از فلسفه‌هاي مضاف در نظر گرفت و حتي واحدي درسي دانشگاهي با اين عنوان تدارک ديد.
Although the discipline of history of philosophy and the related questions existed in the past, they have greatly occupied the minds of philosophers during the last two centuries. Some of the important questions in the field of the history of philosophy include the following: what is the meaning and nature of history of philosophy? What is its station of confirmation and demonstration? Is history of philosophy a perfect field or it is still in the process of development and expansion? What is the relationship between us and history of philosophy or what should it be like? Is this field the same as history or philosophy or of the type of philosophy? What is the difference between the history of philosophy and the history of science, religion, art, or the like? Due to the increasing attention to the problems related to the history of philosophy (in Iran and in the world), the present paper is intended to deal with some issues in relation to history of philosophy while discussing it in a framework entitled the philosophy of history of philosophy. In the past, philosophers referred to the theoretical philosophy of history and the philosophy of the science of history; however, it seems that it is now the right time to discuss the philosophy of the history of philosophy. The most fundamental themes which are propounded in this paper regarding this field include the place of philosophy of history of philosophy in various schools of philosophy and the possibility, necessity, and desirability of this field of knowledge. Finally, it appears that the philosophy of history of philosophy can be considered to be a branch of related philosophical fields, and it can even be offered as a new course at universities.
ابراهيمي ديناني، غلامحسين ابراهيمي، ماجراي فكر فلسفي در جهان اسلام، تهران، نشر طرح نو، ج 1، 1376.#
اينوود، مايکل، فرهنگ فلسفي هگل، ترجمه حسن مرتضوي، تهران، نشر نيكا، 1388.#
بريه، اميل، تاريخ فلسفه، ج1، ترجمه عليمراد داودي، تهران، نشر دانشگاهي، ج 1، 1374.#
جمعي از نويسندگان، تاريخ فلسفه راتلج، حسن مرتضوي، تهران، نشر چشمه، 1390.#
جمشيدي، حسن، چهره‌هاي درخشان از نگاه سيدجلال‌الدين آشتياني، مشهد، دانشگاه فردوسي، 1384.#
چيتيك، ويليام، قلب فلسفه اسلامي، ترجمه شهاب‌الدين عباسي، تهران، نشر مرواريد، 1391.#
خاتمي، محمود، مدخل فلسفه غربي معاصر، تهران، نشر علم، 1386.#
داوري اردكاني، رضا، فارابي مؤسس فلسفه اسلامي، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگي، 1362.#
داوري اردكاني، رضا، ما و تاريخ فلسفه اسلامي، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، 1390.#
راداكريشنان، سَروِپالي، تاريخ فلسفه شرق و غرب، ترجمه خسرو جهان‌داري، تهران، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامي، ج 1، 1367.#
راسل، برتراند، تاريخ فلسفه غرب، ترجمه نجف دريابندري، تهران، نشر پرواز، 1390.#
سولومون، رابرت، هيگيتز، كاتلين، تاريخ فلسفه در جهان، ترجمه منوچهر شادان، تهران، انتشارات بهجت، 1388.#
شوپنهاور، آرتور، جهان همچون اراده و تصور، ترجمه رضا ولي‌ياري، تهران، نشر مركز، 1388.#
فروغي، محمدعلي، سير حكمت در اروپا، تهران، انتشارات زوار، ج3، 1367.#
كاپلستون، فردريك، تاريخ فلسفه، ترجمه جلال‌الدين مجتبوي، تهران، انتشارت سروش، ج1، 1380.#
کاسيرر، ارنست، فرد و کيهان در فلسفه رنسانس، ترجمه يدالله موقن، تهران، نشر ماهي، 1391.#
کاسيرر، ارنست، فلسفه صورتهاي سمبليک، ترجمه يدالله موقن، تهران، انتشارات هرمس، 1378.#
کاسيرر، ارنست، فلسفه و فرهنگ، ترجمه بزرگ نادرزاده، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگي، 1360.#
كانت، ايمانوئل، تمهيدات، ترجمه غلامعلي حداد عادل، تهران، نشر دانشگاهي، 1367.#
كربن، هانري، تاريخ فلسفه اسلامي(از آغاز تا ابن‌رشد)، ترجمه اسدالله مبشري، تهران، انتشارات اميركبير، 1361.#
كينگزلي، پيتر، زواياي تاريك حكمت، ترجمه قهرمان و معصومي، تهران، نشر سخن، 1383.#
ليمن، اليور، آينده فلسفه، ترجمه زندي و عالي، تهران، نشر دادار، 1381.#
مجتهدي، كريم، آشنايي ايرانيان با فلسفه‌هاي جديد غرب، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي، 1379.#
مدرس زنوزي، آقا علي، بدايع الحكم، مقدمه و تنظيم احمد واعظي، تهران، انتشارات الزهرا، 1376.#
والاس، مارتين، نظريه‌هاي روايت، ترجمه محمد شهبا، تهران، انتشارات هرمس، 1382.#
ورنر، شارل، سيرحكمت در يونان، ترجمه بزرگ نادرزاده، تهران، انتشارات زوار، بي‌‌تا.#
هايدگر، مارتين، هستي و زمان، ترجمه عبدالكريم رشيديان، تهران، نشر ني، 1389.#
هگل، تاريخ فلسفه، ترجمه زيبا جبلي، تهران، انتشارات شفيعي، ج 1، 1387.#
ياسپرس، كارل، كوره راه خرد، ترجمه مهبد ايراني‌طلب، تهران، نشر قطره، 1378.#
Dauenhaur, Bernard P., At the Nexus of Philosophy and History, University of Georgia Press, Jan 1, 2011.#
Mises, Ludwig von, History and History of Philosophy, London, 2010.#