نگاه اصالت ماهوي و مسئله شناخت (با تکيه بر فلسفه ملاصدرا و هايدگر)
محورهای موضوعی : ریشه‌شناسی مکاتب و آراء فلسفی در ادوار قدیم و جدید
محمدرضا بلانيان
1
(دانشگاه اصفهان)
کلید واژه: ذات ماهيت وجود معرفت حضور ,
چکیده مقاله :
زبان گزاره‌يي منطق ارسطويي، در مورد موجودات جهان متکي بر مقولات عشر است. عادت به کاربست اين نوع زبان در زندگي روزمره و در حوزه فلسفه باعث بوجود آمدن مشکلات خاصي در ارتباط با مسائل مختلف فلسفي شده است. از جمله اين مشکلات، مسائلي در مورد ماهيت و کيفيت حصول علم نسبت به موجودات جهان خارج است . هدف نوشتار حاضر نشان دادن کيفيت تأثير اين نوع زبان و بالتبع، تفکر اصالت ماهيتي در قلمرو معرفت‌شناسي با تکيه بر تأملات ويژه دو فيلسوف اصالت وجودي، در غرب و شرق، يعني ملاصدراي شيرازي و مارتين هايدگر آلماني دربارة واژه ذات و ماهيت ميباشد. نتيجه حاصل از اين نوشتار آن است که بنا بر فلسفه هايدگر و نظام حکمت متعاليه بخصوص چنانکه در انديشه برخي از شارحان اين نظام منعکس شده است، منطق اصالت ماهيتي و ابزارهاي ماهوي از پس حل معضل انطباق صور ذهني بر واقعيت خارجي و ارائه معياري موجه براي دفاع از اين انطباق برنمي‌آيد.
The propositional language of Aristotelian logic concerning the existents of the world is based on his 10 categories. The habit of employing this language in everyday life and in the field of philosophy has resulted in the emergence of certain difficulties regarding some philosophical problems. From among them, we can refer to the problems related to essence or quiddity and the quality of acquiring the knowledge of existents in the outside world. The purpose of the present paper is to reveal the quality of the effect of this kind of language and, following it, essentialism in the realm of epistemology with special reference to two philosophers of existence in the East and West, Mulla Sadra and Martin Heidegger, respectively, concerning the terms “essence” and “quiddity”. Here, the writers conclude that, based on Heidegger’s philosophy and Mulla Sadra’s Transcendent Philosophy, particularly as reflected in the words of some of the commentators of the second school, the logic of essentialism and its tools are not capable of solving the problem of the conformity of mental forms with external realities and providing a justifiable criterion for defending this conformity.
آشتياني، سيدجلال‌الدين، شرح حال و آراي فلسفي ملاصدرا، قم، دفتر تبليغات اسلامي،1380. #
اسپينوزا، باروخ، اخلاق، ترجمه محسن جهانگيري، تهران، مرکز نشر دانشگاهي، 1364 . #
ايزوتسو، توشيهيکو، بنياد حکمت سبزواري، ترجمه سيد جلال‌الدين مجتبوي، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1368. #
ايماني، علي‌اکبر، «تحليل اعتباريت ماهيت در حکمت متعاليه»، آيينه معرفت، ش9، 1385. #
بريه، اميل، تاريخ فلسفه، ترجمه علي مراد داوودي، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1352. #
جوادي آملي، عبدالله، رحيق مختوم شرح حکمت متعاليه(صدرالدين شيرازي)، قم، انتشارات اسراء، ج4، 1386. #
دکارت، رنه، تأملات در فلسفه اولي، ترجمه احمد احمدي، تهران، انتشارات سمت، 1381. #
سيد، عطيه، «صدرا و اگزيستانسياليسم»، مجموعه مقالات همايش جهاني حکيم ملاصدرا، تهران، بنياد حکمت اسلامي صدرا، ج4، 1380. #
الشفاء، المنطق، قم، مکتبه آية الله مرعشي، ج1، 1404ق. #
ابن‌سينا، الشفاء، الالهيات، قم، مکتبه آية الله مرعشي، ج1، 1404ق. #
صدرالمتألهين، الشواهد الربوبيه في الناهج السلوکيه، تصحيح، تحقيق و مقدمه سيد مصطفي محقق‌داماد؛ باشراف و مقدمه استاد سيدمحمد خامنه‌اي، تهران، بنياد حکمت اسلامي صدرا، 1382. #
صدرالمتألهين، الشواهدالربوبية، ترجمه و تفسير محمدجواد مصلح، تهران، انتشارات سروش، 1375. #
صدرالمتألهين، الحکمة المتعالية في الاسفار العقلية الاربعه، تصحيح و تحقيق غلامرضا اعواني؛ باشراف و مقدمه استاد سيدمحمد خامنه‌اي، تهران، بنياد حکمت اسلامي صدرا، 1383. #
طباطبايي، سيدمحمدحسين، نهاية الحکمة، قم، موسسة النشر الاسلامي، 1423 ق. #
عبوديت، عبد الرسول، درآمدي به نظام حکمت صدرايي، تهران، انتشارات سمت، ج1، 1387. #
قراملکي، احدفرامرز، «منطق ملاصدرا در گفتگو با دکتر احدفرامرز قراملکي»، کتاب ماه فلسفه، ش66، 1391. #
کواري، مک، مارتين هايدگر، ترجمه محمد سعيد حنايي کاشاني، تهران، انتشارات گروس، 1376. #
کوروز، موريس، فلسفه هيدگر، ترجمه محمود نوالي، تهران، انتشارات حکمت، 1379. #
مصباح يزدي، محمدتقي، تعليقه علي نهاية الحکمة، تهران، الزهرا، 1405.ق. #
مصباح يزدي، محمدتقي، «ارزش شناخت»، دومين يادنامة علامه طباطبايي، تهران، مؤسسة مطالعات و تحقيقات فرهنگي، 1363. #
مصباح يزدي، محمدتقي، آموزش فلسفه، تهران، سازمان تبليغات اسلامي، ج1، 1379. #
مطهري، مرتضي، مجموعة آثار، تهران، انتشارات صدرا، 1377. #
معلمي، حسن، «اعتباريت ماهيت از عرش عينيت تا فرش سرابيت»، معرفت فلسفي، ش3، 1383. #
وال، ژان، بحث در مابعدالطبيعه، ترجمه يحيي مهدوي، تهران، انتشارات خوارزمي،1370. #
واله، حسين؛ رضايي، محمد، «واقع نمايي نظريه وجود ذهني با توجه به اصالت وجود و حرکت جوهري»، فصلنامه علمي پژوهشي علوم اسلامي، ش16، 1388. #
هايدگر، مارتين، چه باشد آنچه خوانندش تفکر، ترجمه سياوش جمادي، تهران، نشر مرکز، 1388. #
هايدگر، مارتين، سرآغاز کار هنري، ترجمه پرويز ضياء شهابي، تهران، نشر هرمس، 1382. #
هايدگر، مارتين، «چيز» در شعر، زبان و انديشه رهايي، ترجمه عباس منوچهري، تهران، انتشارات مولي، 1381. #
هايدگر، مارتين، هستي و زمان، ترجمه سياوش جمادي، تهران، انتشارات ققنوس، 1386. #
B.Guignon, Charles, Heidegger and the Problem of Knowledge, United States of America, Hackett Publishing Company, 1983. #
Heidegger, Martin, Being and Time, trans. by John Macquarrie and Edward Robinson, New York: Harper and Row, 1962. #
Heidegger, Martin, “On The Essence of Truth”, in Existence and Being, Translated by R. F. C. Hull and Alan Crick, London, Vision press Ltd, 1968 . #
Heidegger, Martin, The Basic Problems of Phenomenology, Translation, Introduction, Lexion by Albert Hofstadter, Bloomington, Indiana University Press, 1982. #