بررسي و تحليل زمينه‌هاي رشد فلسفه در دوره آل بويه
محورهای موضوعی : ریشه‌شناسی مکاتب و آراء فلسفی در ادوار قدیم و جدیدعلياکبر کجباف 1 * , سعيد مؤکدي 2
1 - دانشگاه اصفهان
2 - دانشگاه اصفهان
کلید واژه: فلسفه زمينة رشد آل‌بويه علمي فرهنگي سياسي مذهبي,
چکیده مقاله :
هر دانشي شرايط خاص خود را براي رشد و نمو ميطلبد و فلسفه نيز دانشي است که بذر آن در هر خاکي به بار نمينشيند. فراز و فرود رشد فلسفه در تاريخ ايران نيز گواهي بر اين موضوع است. در دورة آل‌بويه اين دانش رشدي را در تحرير و ترجمة کتب و توجه به فلاسفه و تربيت دانش‌آموخته در تجربه دارد که متعاقباً اين سؤال را به ذهن متبادر ميکند که چه عواملي سبب شد تا فلسفه اين پيشرفت را از خود نشان دهد؟ پژوهش حاضر بدنبال چرايي اين موضوع، به بررسي و تحليل زمينه‌هاي رشد فلسفه در اين دوره از تاريخ ايران پرداخته است. نگارش داده‌هاي يافت شده با روشي توصيفي ـ تحليلي نشان ميدهد که زمينه‌هاي علمي ـ فرهنگي و سياسي ـ مذهبي متفاوتي بصورت مستقيم و غير‌مستقيم بر جريان اين رشد تأثير‌گذار بوده‌اند که در نوشتار حاضر به واکاوي آنها پرداخته‌ايم.
Each field of science demands its own particular conditions for growth; likewise, philosophy is a science the seed of which does not come to fruition in all kinds of soil. The ups and downs of the growth of philosophy in the history of Iran testify to this fact. During the Buyid Era, this discipline experienced such a considerable growth in the writing and translation of related books and in the attention to philosophers and training philosophy students that one inevitably inquires about the underlying factors of this phenomenon. In order to provide an answer to this question, the authors of this article have explored and analyzed the background of the growth of philosophy in this historical period of Iran. The findings of this research, which was carried out following the descriptive-analytic method, indicate that various scientific-cultural and political-religious factors affected the trend of this growth both directly and indirectly. Here, the authors have tried to examine the influence of these factors over the growth of philosophy in the Buyid Period.
ابن‌اثير، عزالدين علي، الکامل في التاريخ، ترجمه ابوالقاسم حالت و عباس خليلي، تهران، مؤسسه مطبوعاتي علمي، ج18، 1371.#
ابن‌خلدون، عبدالرحمن، العبر (تاريخ ابن‌خلدون)، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگي، ج3، چ1، 1363.#
ابن‌عبري، گريگوريوس، تاريخ مختصر الدول، تهران، انتشارات علمي و فرهنگي، چ1، 1377.#
امين، احمد، ضحي الاسلام، ترجمه عباس خليلي، تهران، مطبعه مجلس، 1315.#
ايماني‌فر، محمد، تاريخ تحولات سياسي، اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي در دوره آل‌بويه، قم، ناشر مؤلف، چ1، 1389.#
بوسه، هرييرت، تاريخ ايران (از فروپاشي دولت ساسانيان تا آمدن سلجوقيان) پژوهش دانشگاه کمبريج، ترجمه حسن انوشه، ويراسته، ار.ال.فراي، تهران، انتشارات اميرکبير، ج4، 1387.#
بي‌نام، مجمل التواريخ و القصص، تحقيق و تصحيح نجم‌الدين سيف‌آبادي، آلمان، نشر دومونده نيکارهوزن، 1378.#
حلبي، علي‌اصغر، تاريخ فلسفه ايراني از آغاز اسلام تا امروز، بي‌جا، انتشارات نقش جهان، 1361.#
خليفات، سبحان، رسائل ابوالحسن عامري، مقدمه و تصحيح سبحان خليفات، تهران، مرکز نشر دانشگاهي، چ1، 1375.#
دفتري، فرهاد، سنتهاي عقلاني در اسلام، تهران، نشر و پژوهش فرزان روز، چ1، 1380.#
راوندي، مرتضي، تاريخ اجتماعي ايران، تهران، انتشارات آگاه، ج9 و10، چ2، 1382.#
ستوده، هدايت اله، تاريخ تفکر اجتماعي در اسلام (از فارابي تا شريعتي)، تهران، نداي آريانا، 1385.#
سجادي، سيد جعفر، فرهنگ معارف اسلامي، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چ3، 1373.#
شريفي، ليلا، «بررسي اوضاع سياسي، فرهنگي، اجتماعي آل‌بويه در شاخه جبال»، پايان‌نامه کارشناسي ارشد تاريخ، دانشگاه اصفهان، 1389.#
صفا، ذبيح‌الله، تاريخ علوم عقلي در تمدن اسلامي تا اواسط قرن پنجم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، ج1، چ5، 1374.#
صفا، ذبيح‌الله، تاريخ ادبيات در ايران، تهران، انتشارات فردوس، ج1، چ8، 1378.#
فدائي عراقي، غلامرضا، حيات علمي در عهد آل‌بويه، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چ1، 1383.#
فراي، ريچارد. ن، عصر زرين فرهنگ ايران، تهران، انتشارات سروش، چ4، 1388.#
فقيهي، علي‌اصغر، آل‌بويه و اوضاع زمان ايشان با نموداري از زندگي مردم آن عصر، بي‌جا، چاپخانه ديبا، چ3، 1366.#
کاهن، کلود و م.کبير، بويهيان، ترجمه و تأليف يعقوب آژند، تهران، انتشارات مولي، چ1، 1384.#
کربن، هانري، تاريخ فلسفه اسلامي، ترجمه سيدجواد طباطبائي، تهران، انتشارات کوير، چ3، 1380.#
کرمر، جوئل، فلسفه در عصر رنسانس اسلامي، ترجمه محمد سعيد حنايي کاشاني، تهران، مرکز نشر دانشگاهي، چ1، 1379.#
گوتاس، ديميتري، تفکر يوناني، فرهنگ عربي، ترجمه محمدسعيد حنايي کاشاني، تهران، مرکز نشر دانشگاهي، چ1، 1381.#
متز، آدام، تمدن اسلامي در قرن چهارم هجري يا (رنسانس اسلامي)، ترجمه عليرضا ذکاوتي قراگزلو، تهران، انتشارات اميرکبير، ج1، چ1، 1362.#
محقق، مهدي، مجموعه مقالات همايش بين‌المللي قرطبه و اصفهان دو مکتب فلسفي، زير نظر سيدعلي‌اصغر مير باقري فرد، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، چ1، 1384.#
مراديان، خدامراد، بررسي در احوال و آثار ابوحيان علي بن محمد بن عباس توحيدي شيرازي312ـ414 ﻫ .ق، تهران، بنياد نيکوکاري نورياني، 1352.#
مقدسي، ابوعبدالله محمد بن احمد، احسن التقاسيم في معرفه الاقاليم، ترجمه علينقي منزوي، تهران، شرکت مؤلفان و مترجمان ايران، ج2، چ1، 1361.#
نصر، سيدحسين؛ بوسه، هرييرت، تاريخ ايران (از فروپاشي دولت ساسانيان تا آمدن سلجوقيان) پژوهش دانشگاه کمبريج، ترجمه حسن انوشه، ويراسته، ار.ال.فراي، تهران، انتشارات اميرکبير، ج4، 1387.#
نقيب‌زاده، ميرعبدالحسين، درآمدي به فلسفه، تهران، انتشارات طهوري، 1388.#