ایونها در مکتب گنوسیسم مسیحی (بر اساس گزارشهای قدیس ایرنئوس)
محورهای موضوعی : ریشه‌شناسی مکاتب و آراء فلسفی در ادوار قدیم و جدید
حجت الله عسکری زاده
1
(دانش‌آموختة دکتری فلسفه، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی؛ مدرس دانشگاه پیام نور، واحد لارستان، لارستان، ایران)
کلید واژه: ایون, گنوسیسم, ایرنئوس, پلروما, پروپاتور, دمیورژ, بایتوس,
چکیده مقاله :
ایونها از مفاهیم بنیادین در مکتب گنوسیسم مسیحی هستند. آنها از يكسو ریشه در اسطوره‌های خدایان یونان باستان دارند و از سوي دیگر، از فلسفه و مکتب افلاطونی برخاسته و با عناصر آیین مسیحی و کتب مقدس تلفیق یافته‌اند. بهمين دليل تبیین آنها بلحاظ مفهومی و اصطلاحی، از چند وجه اهمیت پیدا میکند و نقشي مهم در فهم ریشة مکاتب و آراء فلسفی و حکمی قدیم خواهد داشت. مکتب گنوسیسم و بنیانگذاران آن، همچون والنتینوس، بلحاظ زمانی بر افلوطین، مؤسس مکتب نوافلاطونی، مقدمند؛ بنابرین تبیین مفاهیم مکتب گنوسیسم و بویژه تحلیل نحوة صدور موجودات در این مکتب، اهمیتی بسزا دارد. از طرف دیگر، ریشه‌یابی ثنویت در مکتب گنوسیسم از ارتباط ریشه‌يی و بنیادین آن با حکمت زرتشت و آیین مجوس در ایران باستان حکایت دارد؛ از اينرو توجه به این موضوع میتواند تلفیق عناصر حکمی و فلسفی در ایران باستان، فلسفة یونان باستان و کتب مقدس عهد قدیم و عهد جدید را به ما نشان دهد. بر همين اساس نوشتار حاضر تلاش میکند مفهوم ایونها و مراتب صدور آنها در مکتب گنوسیسم مسیحی را بر اساس گزارشهای قدیس ایرنئوس توضیح دهد و با ریشه‌یابی این اصطلاحات و مفاهیم در میان واژگان یونان باستان و کتب مقدس عهد قدیم و جدید، به تبیین موضوع بپردازد.
Aeons are among fundamental concepts in Christian gnosticism. On the one hand, they are rooted in the myths of ancient Greek gods and, on the other hand, they originate in Platonic philosophy and school and are integrated with the elements of Christianity and the Holy Book. Therefore, a conceptual and technical explanation of Aeons is important and plays a significant role in understanding the origins of early philosophical schools and ideas. Gnosticism and its founders, such as Valentinus, precede Plotinus, the founder of Neo-Platonism; hence, a clarification of gnostic concepts and, particularly, an analysis of the emanation of existents are of great importance in this school. Moreover, the etymology of dualism in gnosticism speaks of its original and fundamental relationship with Zoroastrian wisdom and the magi’s religion in ancient Iran. Therefore, a study of this point can reveal the integration of philosophical elements in ancient Iran and ancient Greece and the New and Old Testaments. Accordingly, this paper is intended to explain the concept of Aeons and the reasons of their emergence in Christian gnosticism based on Saint Erenaus’ reports and through investigating their roots in the technical philosophical terms in ancient Greece and the New and Old Testaments.
ابن‌فارس (1404 ق) معجم مقاییس اللغة، تصحيح عبدالسلام محمد هارون، قم: مکتب الاعلام الاسلامی.
بیرونی، ابوریحان (1386) آثار الباقیة عن القرون الخالیة، ترجمه اکبر داناسرشت، تهران: امیرکبیر.
ایلخانی، محمد (1390) تاریخ فلسفه در قرون وسطی و رنسانس، تهران: سمت.
حسینی زبیدی، محمدمرتضی (1414ق) تاج العروس من جواهر القاموس، تصحيح علی هلالی و علی سیری، بيروت: دارالفکر.
صاحب بن عباد ( 1414 ق) المحیط فی اللغه، تصحيح محمد‌حسن آل یاسین، بیروت: عالم الکتاب.
عسکری‌زاده، حجت‌الله (1400) «حكمت زرتشتي و آيين مجوس در منابع قديم يونان و روم»، فصلنامه تاریخ فلسفه، سال 12، شمارة 2، ص34 ـ17.
کاپلستون، فریدریک چارلز (1393) تاریخ فلسفه، ج2: فلسفه در قرون وسطی، ترجمه ابراهیم دادجو، تهران: سروش.
Anonymous, (1914). Hesiod, The Homeric Hymns and Homerica, with an English translation by H. G. Evelyn-White. London, W. Heinemann Ltd. New York: Mcmillan.
The Apostolic Bible Polyglot, (2006). Trans. by C. VanderPool, Apostolic Press.
Greek English lexicon, (1940) H.G. Lidell, & R.scoh(eds.), American Book Company; New York.
Irenaeus, bishop of Lyons, (1872). Against Heresies, Trans. by the Rev. John Keble, M.a., J. Parker and Co.Oxford, and 377 strand, London; Riyingtons, London, oxford, and Cambridge.
Platonis Opera, (1903). ed. John Burnet, Oxford University Press.
Sophocles, (1913). Ajax, Electra. Trachiniae. Philoctetes With an English translation by F. Storr. The Loeb classical library, 21. Francis Storr. London; New York. William Heinemann Ltd.; The Macmillan Company.