بررسي مباني و مؤلفه‌هاي فلسفه تطبيقي در انديشه ايزوتسو
محورهای موضوعی : ریشه‌شناسی مکاتب و آراء فلسفی در ادوار قدیم و جدید
حمیدرضا اسکندری دامنه
1
,
قاسم پورحسن
2
*
1 - دانشگاه علامه طباطبائی
2 - دانشگاه علامه طباطبايي
کلید واژه: ايزوتسو فلسفه تطبيقي فراتاريخي تاريخي‌نگري پديدارشناسي ,
چکیده مقاله :
فلسفه تطبيقي تاکنون بواسطه چيرگي نظريه شباهت و رويکرد پديدارشناسي کربن، بدرستي مورد واکاوي قرار نگرفته است. در ايران عمدتاً نامي از نظريه فراتاريخي و ايزوتسو برده نشده و پژوهشهاي درخوري در اين زمينه صورت نپذيرفته است. ديدگاه فراتاريخي ايزوتسو اگرچه گسست بنيادين از رويکرد اورسلي و حتي تاريخي‌نگري است، اما نظر بديعي محسوب شده که نيازمند تأمل دقيقتري ميباشد. از اينرو تحقيق حاضر عهده‌دار واکاوي مؤلفه‌ها و مباني فلسفه تطبيقي در انديشه ايزوتسو ميباشد. در اين راستا، اهميت و جايگاه ايزوتسو در فلسفه تطبيقي، چيستي فلسفه تطبيقي، ضرورت و امکان فلسفه تطبيقي و همچنين اروپامحوري در انديشه ايزوتسو مورد بررسي قرار گرفته تا روشن گردد طبق مباني وي چگونه ميتوان به ضرورت و امکان فلسفه تطبيقي دست يافت و در عين حال از انتقادهايي که به ساير رويکردهايي فلسفه تطبيقي وارد است، مصون ماند.
Due to the dominance of the theory of analogy and Henry Corbin’s phenomenological approach, comparative philosophy has not yet been properly explored. In Iran, no reference has ever been made to Toshihiko Izutsu and his meta-historical theory, and no study has ever been conducted in this regard. Izutsu’s meta-historical view is a fundamental departure from Paul Masson-Oursel’s approach and even historicism. However, it is considered to be an innovative view which demands more accurate deliberation. Accordingly, the present study was conducted to explore the elements and fundamental principles of comparative philosophy in Izutsu’s thoughts. In doing so, the authors have examined the importance and place of Izutsu in comparative philosophy, the nature of comparative philosophy, the necessity and possibility of comparative philosophy, and Europe-centeredness in Izutsu’s philosophy. They aim to clarify how one can discover the necessity and possibility of comparative philosophy based on his principles and, at the same time, remain immune against the criticisms advanced against other comparative philosophical approaches.
اعواني، غلامرضا، «اديان تطبيقي از ديدگاه ايزوتسو»، در: سخنگوي شرق و غرب (مجموعه مقالات همايش بزرگداشت پروفسور توشيهيکو ايزوتسو)، دانشگاه تهران، 1382.
ايازي، سيدمحمد علي، «چهرۀ پيوستة قرآن در ديدگاه ايزوتسو»، در: سخنگوي شرق و غرب (مجموعه مقالات همايش بزرگداشت پروفسور توشيهيکو ايزوتسو)، دانشگاه تهران، 1382.
ايزوتسو، توشيهيکو، «فراسوي گفتگو (ديدگاه ذن درباره گفتگو)»، انديشه غربي و گفتگوي تمدنها (مجموعه سخنرانيهاي همايش اکتبر 1977)، ترجمه باقر پرهام و ديگران، تهران، نشر و پژوهش فرزان روز، 1379.
ايزوتسو، توشيهيکو، بنياد حکمت سبزواري، يا تحليلي تازه از فلسفه حاج ملاهادي سبزواري، سيدجلال‌الدين مجتبوي، تهران، مؤسسه مطالعات اسلامي دانشگاه تهران و دانشگاه مک گيل، 1360.
ايزوتسو، توشيهيکو، خدا و انسان در قرآن، ترجمه احمد آرام، تهران، شرکت سهامي انتشار، 1368.
ايزوتسو، توشيهيکو، خلق مدام در عرفان اسلامي و آيين بودايي ذن، ترجمه منصوره کاوياني، تهران، انتشارات علمي و فرهنگي، 1374.
ايزوتسو، توشيهيکو، صوفيسم و تائوئيسم، محمدجواد گوهري، نشر روزنه، چ2، 1385.
ايزوتسو، توشيهيکو، مفهوم ايمان در کلام اسلامي، ترجمه زهرا پورسينا، تهران، انتشارات سروش، 1389.
پازوکي، شهرام، «گفتگوي فراتاريخي. فراگفتگو در انديشه توشيهيکو ايزوتسو»، فصلنامه فلسفه، تهران، ش6 و 7، 1381.
پازوکي، شهرام، «گفتگوي فراتاريخي و فرا گفتگو در انديشه ايزوتسو»، در: سخنگوي شرق و غرب (مجموعه مقالات همايش بزرگداشت پروفسور توشيهيکو ايزوتسو)، دانشگاه تهران، 1382.
پورجوادي، نصرالله، آخرين ديدار با پروفسور ايزوتسو، نشر دانش، ش74، بهمن و اسفند 1371.
پورحسن، قاسم، «سرشت فلسفه تطبيقي با تأکيد بر کتاب الجمع فارابي»، در: مجموعه مقالات دومين همايش مطالعات تطبيقي در حوزه‌هاي فلسفه، کلام، اديان و عرفان، بکوشش حسين کلباسي اشتري، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، 1395.
سليماني، حسين، فلسفه تطبيقي و تطبيق فلسفي، تهران، انتشارات علمي و فرهنگي، 1389.
شانر، ديويد ادوارد، «پديدارشناسي و فلسفه تطبيقي»، فصلنامه فرهنگ، ترجمه حسين سليماني، ش42، ص73ـ87، 1380.
خرمشاهي، بهاالدين، «روش پديدارشناسانه ايزوتسو در قرآن پژوهي»، مجله گلستان قرآن، 1380.
داوري اردکاني، رضا، فلسفه تطبيقي، تهران، نشر ساقي، 1383.
ديباچي، سيدمحمدعلي، «روش‌شناسي فلسفه تطبيقي: مؤلفه‌ها و موانع»، در: مجموعه مقالات دومين همايش مطالعات تطبيقي در حوزه‌هاي فلسفه، کلام، اديان و عرفان، بکوشش حسين کلباسي اشتري، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، 1395.
رحيم‌زاده، فريدون، «تطبيق / گفتگو ميان نظام‌هاي مختلف فلسفي»، در «دانشهاي تطبيقي» (مجموعه مقالات فلسفه، اسطوره‌شناسي، هنر و ادبيات)، بکوشش بهمن نامور مطلق و منيژه کنگراني، تهران، انتشارات سخن، 1389.
ريخته‌گران، محمد، «ايزوتسو و مسئله تطبيق اديان»، در سخنگوي شرق و غرب، (مجموعه مقالات همايش بزرگداشت پروفسور توشيهيکو ايزوتسو)، دانشگاه تهران، 1382.
عبدالکريمي، بيژن، هايدگر در ايران، نگاهي به زندگي، آثار و انديشه‌هاي سيداحمد فرديد، تهران، مؤسسه پژوهشي حکمت و فلسفه ايران، 1392.
کربن، هانري، فلسفه ايراني و فلسفه تطبيقي، ترجمه جواد طباطبايي، تهران، انتشارات توس، 1369.
کربن، هانري، از هايدگر تا سهروردي، ترجمه حامد فولادوند، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، 1383.
کربن، هانري، انديشه غربي و گفت وگوي تمدنها (مجموعه سخنرانيهاي همايش اکتبر 1977)، ترجمه باقر پرهام و ديگران، تهران، نشر و پژوهش فرزان روز، 1379.
کلباسي اشتري، حسين، «گشودگي يا فروبستگي فلسفه تطبيقي»، در: مجموعه مقالات دومين همايش مطالعات تطبيقي در حوزه‌هاي فلسفه، کلام، اديان و عرفان، بکوشش حسين کلباسي اشتري، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، 1395.
مصلح، علي اصغر، «خاستگاه بينش و فلسفه ميان فرهنگي»، نامه حکمت، ش10، ص62-82، 1386.
مصلح، علي اصغر، جستجو و گفتگو: جستارهايي در فرهنگ، تهران، انتشارات علم، 1391.
ناظمي، مهدي؛ صافيان، محمدجواد، «امکان فلسفه تطبيقي بر اساس رويداد از آنِ خود کننده»، نشريه فلسفه، س40، ش2، 1391.
نصر، سيدحسين، جشن‌نامه کربن، تهران، مؤسسه مطالعات مک گيل، 1356.
نامور مطلق، بهمن، «دانشهاي تطبيقي: مطالعه بين رشته‌يي دانشهاي تطبيق، در دانشهاي تطبيقي (مجموعه مقالات فلسفه، اسطوره‌شناسي، هنر و ادبيات)، بکوشش بهمن نامور مطلق و منيژه کنگراني، تهران، انتشارات سخن، 1389.
وال، ژان، بحث در مابعدالطبيعه، ترجمه يحيي مهدوي، تهران، انتشارات خوارزمي، 1370.
Izutsu, Toshhihiki, The Concept and Reality of Existence, Kio University, Minnato-KU, Tokyo, 1971.
Matheson, Carl, “Historicist Theories of Rationality”, Stanford Encyclopedia of Philosophy, 2008.
Oursel, Paul Masson, Comparative Philosophy, London: Kegan Paul, Trench, Trubner & Co., 1926, reprinted London, Routledge, 2000.