تأملات تاريخي در باب قاعده امکان اشرف
محورهای موضوعی : ریشه‌شناسی مکاتب و آراء فلسفی در ادوار قدیم و جدیدحوریه شجاعی باغینی 1 * , عین الله خادمی 2
1 - تربیت دبیر شهید رجایی
2 - تربیت دبیر شهید رجایی
کلید واژه: امکان اشرف مباني اشراقي مباني مشائي سهروردي ,
چکیده مقاله :
در نوشتار حاضر اصالت قاعده امکان اشرف بمثابه قاعدهيي اشراقي بررسي ميگردد. برغم قول مشهور دربارة اين قاعده مبني بر ريشه‌يي يوناني داشتن، مدعاي اين نوشتار آن است که قاعده از لوازم مکتب اشراق است و مشائي دانستن آن با اصول مشائيان سازگاري ندارد. اين مدعا از دو جهت به اثبات خواهد رسيد؛ جهت اول، بيان شواهدي از آثار خود شيخ‌اشراق و شارحان مکتبش و اينکه چگونه نحوة بيان شارحان موجب چنين تصوري شده که اين قاعده سابقه‌يي قبل از مکتب اشراق دارد. جهت دوم بررسي لوازم مکتب اشراق است و اينکه شيخ‌اشراق از اين قاعده در اثبات اصول فکري مکتبش بهره برده، حال آنکه اين مسائل از نظر مکتب مشاء مردود است. بنابرين جستجوي پيشينه‌يي قبل از سهروردي براي اين قاعده خطاست.
The present paper examines the principiality of the principle of the nobler possibility as an Illuminationist principle. Despite the common belief regarding the Greek root of this principle, here the writers claim that it is among the concomitants of the Illuminationist philosophy and is not consistent with Peripatetic ideas and principles. In order to demonstrate their standpoint, they initially provide some proofs from the works of Suhrawari himself and the commentators of his philosophical school and explain how the words of such commentators have led to the idea that this principle has a background prior to the development of Illuminationist philosophy. Second, they examine the concomitants of the Illuminationist school and conclude that Suhrawardi used this principle in order to prove the philosophical principles of his own school, which are not accepted by the Peripatetic school. Hence, it is wrong to seek for a background for this principle in pre-Suhrawardi times.
ابراهيمي‌ديناني، غلامحسين، قواعد کلي فلسفي در فلسفه اسلامي، تهران، انتشارات علمي و فرهنگي، 1370.#
ابن‌سينا، التعليقات، تحقيق عبدالرحمن بدوي، قم، مكتب الاعلام الاسلامي، 1404ق.#
ابن‌سينا، الشفاء ـ الإلهيات، مقدمه ابراهيم مدکور، قم، انتشارات کتابخانه آيةالله مرعشي نجفي، 1404ق.#
احمدبن‌الهروي، محمدشريف نظام‌الدين، انواريه(ترجمه و شرح حكمة الاشراق سهروردي)، مقدمه حسين ضيائي، تهران، انتشارات اميركبير، 1363.#
احمدي، سيدحسن؛ عباسي‌حسين‌آبادي، حسن، «سرگذشت اثولوجيا»، آينه معرفت، ش14، 1387.#
ارسطو، ترغيب به فلسفه درباره فلسفه و پاره‌هايي از آثار گم شده، ترجمه HYPERLINK "http://press.ut.ac.ir/?search&au=17273&aun=%20دکتر%20مجتبی%20درایتی" مجتبي درايتي و HYPERLINK "http://press.ut.ac.ir/?search&au=2835&aun=%20حمیدرضا%20محبوبی%20آرانی" حميدرضا محبوبي آراني ، تهران، انتشارات HYPERLINK "http://press.ut.ac.ir/publ_3078_دانشگاه%20تهران.html" دانشگاه تهران ، 1396.#
ارسطو، در آسمان، ترجمه اسماعيل سعادت، تهران، انتشارات هرمس، 1379.#
افلوطين، اثولوجيا، تحقيق عبدالرحمن بدوي، قم، انتشارات بيدار، 1413 ق.#
بدوي، عبدالرحمن، أرسطوطاليس في السماء و الآثارالعلويه، نشر قاهره، مکتبه نهضه المصريه، 1961.م.#
حکمت، نصرالله، متافيزيک ابن‌سينا، تهران، نشر الهام، 1389.#
خادمي، عين‌الله، نظام فيض از ديدگاه فيلسوفان مسلمان (پيدايش عوالم هستي از منظر حکيمان مشائي، اشراقي و حکمت متعاليه)، تهران: دانشگاه تربيت دبير شهيد رجايي، 1390.#
خالقيان، فضل‌الله، «قاعدة امکان اشرف»، خردنامه صدرا، ش14، 1377.#
خراساني، شرف‌الدين، «امکان اشرف»، غلامرضا حداد عادل در دانشنامه بزرگ اسلامي (ج10)، تهران، بنياد دايره‌المعارف بزرگ اسلامي، 1385.#
الداماد، ميرمحمدباقر، القبسات، باهتمام مهدي محقق، سيدعلي موسوي بهبهاني، پروفسور توشيهيكو ايزوتسو، ابراهيم ديباجي، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1367.#
سهروردي، شهاب‌الدين، مجموعه مصنفات شيخ اشراق، تصحيح و مقدمه هانري كربن و سيدحسين نصر و نجفقلي حبيبي، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگي، 1375.#
الشهرزوري، شمس‌الدين، شرح حكمة الاشراق، مقدمه و تحقيق حسين ضيائي تربتي، تهران، مؤسسه مطالعات و تحقيقات فرهنگي، 1372.#
شيخياني، حسن، «قاعدة امکان اشرف و لوازم معرفتشناختي آن»، پيک نور، س8، ش3، 1389.#
الشيرازي، قطب‌الدين، شرح حكمة الاشراق، باهتمام عبدالله نوراني و مهدي محقق، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگي، 1383.#
صولتي، يحيي، «چگونگي صدور کثرت از وحدت بر مبناي قاعدة «الواحد» نزد ابن‌سينا و سهروردي»، حکمت و فلسفه، س11، ش1، 1394.#
کردفيروزجايي، يارعلي، «معرفي گزارشي از اثولوجياي ارسطو»، معارف عقلي، ش2، 1385.#
ملاصدرا، الحکمة المتعالية في الاسفار العقلية الاربعة، تصحيح، تحقيق مقدمه مقصود محمدي؛ باشراف استاد سيد محمد خامنه‌اي، تهران، بنياد حکمت اسلامي صدرا، ج7، چ1، 1380.#
ملکي، محمد، الحکمه الاشراقيه المجموعه الکامله لمصنفات شهاب‌الدين يحيي السهروردي، تهران و قم، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي و انتشارات دانشگاه اديان و مذاهب، 1393.#
Barnes, Jonatan, The complete work of aristotle , the united states of America, princeton university press, 1995.#