چين به روايت مسلمانان؛ ازقرن سوم تا قرن هشتم هجري
محورهای موضوعی : یافته‌های نو درباره چهره‌ها و مدرسه‌های فلسفی ایران و جهان اسلام
مريم سليماني فرد
1
(دانشگاه آزاد اسلامی)
کلید واژه: چين روابط فرهنگي جغرافيدانان مسلمان مسافرت مسلمانها به چين ,
چکیده مقاله :
سابقه ارتباط مسلمانان با كشور چين بس ديرينه است؛ اين ارتباطات از طريق سفرهاي مسلمانان به آن مناطق و با انگيزه‌هاي مختلف بازرگاني، اقتصادي، سياسي و ديني انجام شده است. شواهد موجود حاكي از آن است كه مسلمانان از همان آغازين نشانه‌هاي حيات فرهنگي و سياسي، سفرهايي به اين سرزمين داشته‌اند. در اين ميان، اطلاعات ارزشمندي توسط جغرافيدانان مسلمان ضبط و بدست آمده است. اين اطلاعات در زمينه‌هاي مختلف اعم از جغرافياي طبيعي، شامل محدودة جغرافيايي كشور چين، شهرها و مسافتهاي هر يك و همچنين مسائل معيشتي، فرهنگي و آموزشي شامل دستاوردهاي هنري و علمي و اجتماعي و صنايع گردآوري شده است. اين نوشتار بر آن است تصوير چين در انديشه و توصيف مسلمانان را از قرن اول هجري تا روزگار حافظ ابرو در قرن هشتم هجري بررسي و تشريح نمايد. نوشتار حاضر ميتواند بعنوان مقدمه‌يي بر تشريح نوعي شرق‌شناسي اسلامي باشد که طي آن، گزارش انديشمندان و سياحان يک قدرت بزرگ سياسي و فرهنگي از شرق دور، مبناي مسافرتها، روابط، جهان‌گشاييها و انتقال ميراثهاي فكري و فرهنگي از نقطه‌يي به نقطه ديگر ميشود. با اين ملاحظه، اين گزارشها و توصيفات از آنرو حائز اهميتند كه در خدمت گسترش فرهنگ و دين اسلام قرارگرفته و از آنها بهره‌برداري شده است.
Muslim’s relationships with China have a very long background. These relationships have been established through Muslims’ journeys to that region for various commercial, economic, political, and religious motives. Available evidence suggests that Muslims travelled to this land when the first signs of cultural and political life appeared there. As a result of these journeys, Muslim geographers have accumulated some valuable information in various areas such as natural geography, including the geographical realm of China, its cities, and the distances between them, and economic, cultural, and educational fields, including artistic, scientific, social, and industrial achievements. This paper intends to explore and analyze the picture of China as portrayed and described by Muslims from the first century AH until the time of Hafiz Abru in the eighth century. As a result, it can function as an introduction to and an analysis of Islamic orientalism in which the reports of scientists and travelers of a great political and cultural power in the Far East form the basis of journeys, relationships, and wars between countries and the transfer of philosophical and cultural legacies from one place to another. The writer believes that the importance of these reports and descriptions lies in the fact that they have been at the service of expanding Islamic culture and religion.
ابن‌بطوطه، محمد بن عبدالله، رحله، بي‌جا، دار بيروت، 1384ﻫ / 1964م.
ابن‌بطوطه، سفرنامه، ترجمه علي موّحد، مركز انتشارات علمي و فرهنگي، 1361.
ابن‌حوقل، صورة الارض، ليدن: بريل، القسم الاول 1938، القسم الثاني، 1939م.
ابن‌خرداذبه، عبيدالله بن عبدالله، المسالك و الممالك، بكوشش محمد مخزوم، بيروت ـ لبنان، دار احياء التراث العربي، 1408ﻫ / 1988م.
ابن‌فقيه، احمد بن محمود، مختصر البلدان، بيروت ـ لبنان، 1408ﻫ / 1988م.
ابوالفداء، اسماعيل بن محمد، تقويم البلدان، پاريس، دار طباعه السلطانيه، 1840م.
ادريسي، ابوعبدالله محمد بن محمد، نزهة المشتاق في اختراق الافاق، بي‌جا، مكتبة الثقافة الدينيه، بي‌تا.
اصطخري، مسالك و ممالك، بكوشش ايرج افشار، تهران، بنگاه ترجمه و نشر كتاب، 1347ﻫ .
بارتولد، تذكره جغرافياي تاريخي ايران، ترجمه حمزه سردادور، انتشارات توس، 1385.
بارتولد، تركستان نامه، ترجمه حمزه سردادور، توس، 1385.
ثامني، جعفر، فرهنگ القاب و عناوين شهرها، بي‌جا، بي‌تا.
حافظ ابرو، عبدالله، جغرافيا، بكوشش صادق سجّادي، انتشارات ميراث مكتوب، 1375.
حدود العالم من المشرق الي المغرب، با تعليقات و. مينورسكي، ترجمه مير حسين شاه، تصحيح و حواشي مريم ميراحمدي و غلامرضا ورهرام، تهران، دانشگاه الزهرا، 1372.
حدود العالم من المشرق الي المغرب، بكوشش منوچهر ستوده، تهران، دانشگاه تهران، 1340.
خامنه‌اي، سيدمحمد، انسان در گذرگاه هستي، تهران، انتشارات بنياد حکمت اسلامي صدرا، ج3، 1386.
خطايي، سيدعلي‌اكبر، خطاي نامه، بكوشش ايرج افشار، تهران، مركز اسناد فرهنگي آسيا، 1372.
دمشقي، محمد بن ابوطالب، نخبة الدهر في عجايب البر و البحر، ترجمه سيدحميد طبيبيان، انتشارات اساطير، 1382.
دهخدا، علي‌اكبر، لغت‌نامه دهخدا، محمد معين و سيدجعفر شهيدي، انتشارات دانشگاه تهران، 1345.
رامهرمزي، بزرگ بن شهريار، عجايب الهند، ليدن، بريل 1880م.
سيرافي، حسن، رحله، بكوشش عبدالله الحبشي، ابوظبي، المجمع الثقافي، 1999م.
سيرافي، سليمان تاجر، سلسلة التواريخ يا اخبار الصين و الهند، گردآوري ابوزيد حسن سيرافي، ترجمه حسين قره‌چانلو، تهران؛ انتشارات اساطير، 1381م.
سهراب، هفت كشور يا صور الاقاليم، بكوشش منوچهر ستوده، بي‌جا، انتشارات بنياد فرهنگ ايران، 1353.
طوسي، احمد، عجايب المخلوقات و غرائب الموجودات، بي‌جا، دارالتحرير للطبع و النشر، بي‌تا.
عمري، شهاب‌الدين احمد، مسالك الابصار في ممالك الامصار، ابوظبي، 1423ق.
فنگ جين يوان، فرهنگ اسلامي و چين، ترجمه محمد اميدوارنيا، تهران، انتشارات الهدي، بي‌تا.
كراچكوفسكي، ايگناتي يوليانوويچ، تاريخ نوشته‌هاي جغرافيايي در جهان اسلامي، ترجمه ابوالقاسم پاينده، تهران، موسسه انتشارات علمي و فرهنگي، 1379.
مسعودي، علي بن حسين، التنبيه و الاشراف، بغداد، مكتبة العصريه، 1375ق/ 1938م.
مسعودي، علي بن حسين، مروج الذهب و معادن الجوهر، قم ـ ايران، دارالهجرة، 1404ق/ 1984م.
مصاحب، غلامحسين، دايرة المعارف فارسي، تهران، انتشارات اميركبير، 1380.
مقدسي، محمد بن احمد، احسن التقاسيم في معرفة الاقاليم، بكوشش محمد مخزوم، بيروت ـ لبنان، دار احياء التراث العربي، 1408ﻫ / 1987م.
مقريزي، جني الازهار من الروض المعطار، بكوشش محمد زينهم، بي‌جا، الدار الثقافيه، بي‌تا.
ناصر خسرو، سفرنامه، بكوشش محمد دبير سياقي، انتشارات دانشگاه تهران، 1354.
نجيب بكران، محمد، جهان نامه، بكوشش محمد امير رياحي، تهران، كتابخانه سينا، 1342.
ياقوت، حموي، معجم البلدان، بيروت ـ لبنان، دارصادر، بي‌تا.
يعقوبي، احمد ابي يعقوب، بي‌جا، ليدن، 1892م.
Muhammad Jabbar Bey, Abdul “Arabic Historical and Literary Sources regarding Medieval Chinese Civilization Interpretation”, Islamic Culture, Hyderabad Deccan, 1987, vol. LXI, pp. 30 – 54.
Encyclopedia of Islamic, al-Æin, Bosworth, vol. IX, pp. 616 – 640.