فوکو در برابر هگل؛ درنگی درباب دیرینه‌ـ‌تبارشناسی و فلسفة¬ تاریخ
محورهای موضوعی : مطالعات تطبیقی تاریخ فلسفه
حسن احمدی زاده
1
(دانشیار گروه ادیان و فلسفه، دانشگاه کاشان، کاشان، ایران)
کلید واژه: تاریخ, دیرینه‌ـ‌تبارشناسی, فلسفة تاریخ, فوکو, هگل. ,
چکیده مقاله :
فوکو و هگل دو متفکر تأثیرگذار هستند که بطور بنیادین با مسئله شناخت و تاریخ درگير بوده اند، چنانکه بدون فهمی از جایگاه تاریخ در اندیشة این دو، درک درست اندیشه های آنها بسیار دشوار بنظر ميرسد. گرچه فوکو بطور پراکنده در آثارش به هگل و تقابل خود با او پرداخته، اما این مهم را هرگز بگونه‌يي مبسوط روشن نساخته است. با اینهمه، با نگاهی به آثار او و بويژه آنچه او بعنوان دیرینه‌ـ‌تبارشناسی مطرح ميكند، ميتوان تقابلی اساسی بین این روش و رویکرد هگل به فلسفة تاریخ مشاهده کرد. این مقاله درصدد آنست كه با خوانش دیدگاه هگل درباب تاریخ بمثابه فلسفة تاریخ، و نیز دیرینه‌ـ‌تبارشناسی، نشان دهد که چگونه این دو دیدگاه در تقابل با یکدیگر قابل فهم ميشوند. دیدگاه فوکو، با تکیه بر آراء نیچه، با هر گونه متافیزیک یا فلسفة تاریخ كاملاً مخالف است؛ یکی مبتنی بر کلیت، عقل و غایت شناسی است، و دیگری مبتنی بر تکثر، گسست، و نبود هرگونه غایت کلی. همچنين تلاش خواهیم کرد تا روشن گردد که این دو متفکر در برخی مسائل، ازجمله مسائل اساسی در نسبت با تاریخ، دارای اشتراکاتی هستند، گرچه به این مسائل پاسخهایی كاملاً متفاوت داده شده است.
Foucault and Hegel are two influential thinkers who dealt with the problem of knowledge and history so fundamentally that without understanding the place of history in their thoughts, a correct perception of their views would be extremely difficult. Foucault has scatteredly referred to Hegel and his opposition to his views in this works; however, he has never clarified the details of this conflict clearly. Nevertheless, a glance at Foucault’s works, particularly those containing his views regarding archaeo-genealogy, reveals a fundamental opposition between his method and Hegel’s approach to the philosophy of history. Foucault’s view, relying on Nietzsche’s ideas, is completely against any kind of metaphysics or philosophy of history, with the former being based on plurality, discontinuity, and non-existence of any kind of universal end and the latter relying on universality, reason, and teleology. Here, the author intends to demonstrate that these two thinkers shared some of their views regarding certain fundamental problems, including those related to history, although they have provided completely different responses to them.
منابع:
- آگامبن، جورجو (1389)؛ آپاراتوس چیست؟ ، ترجمه یاسر همتی، انتشارات رخ¬داد نو، چاپ نخست.
- ---- ----- (1390)؛ کودکی و تاریخ؛ درباره ویرانی تجربه، ترجمه پویا ایمانی، نشر مرکز، چاپ نخست.
- دلوز، ژیل(1389)، فوکو، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جاندیده، نشر نی، چاپ دوم.
- جمالی،عباس و هوشنگی، حسین(1395)، میشل فوکو و رادیکال کردن نقد کانتی، غرب¬شناسی بنیادی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، سال هفتم، ش2، صص1-28.
- فوکو، میشل (1389)؛ نظم اشیاء: دیرینه¬شناسی علوم انسانی، ترجمه یحیی امامی، انتشارات پژوهشکده مطالعات فرهنگی و احتماعی، چاپ نخست.
- --------- (1390الف)، باید از جامعه دفاع کرد، درسهای کلژ دوفرانس1975-1976، ترجمه رضا نجف زاده، انتشارات رخداد نو، چاپ نخست.
- --------- (1390ب)؛ نیچه، تبارشناسی، تاریخ، در: تئاتر فلسفه(گزیده¬ای از درسگفتارها، کوته نوشت¬-ها، گفتگو¬ها و...)، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جهاندیده، نشر نی، جاپ دوم.
- --------- (1391)؛ دیرینه¬شناسی دانش، ترجمه عبدالقادر سواری، انتشارات گام نو، چاپ دوم.
- ---------- (1379)، خود کمینه¬گرا، در: ایران روح جهان بی¬روح و 9 گفتگوی دیگر، ترجمه نیکو سرخوش و افشین جاندیده، نشر نی، چاپ نخست.
- کوفمان، والتر(1385)، گوته، کانت و هگل، ترجمه ابوتراب سهراب و فریدالدین رادمهر، نشر چشمه، چاپ اول.
- کهندانی، مهدی(1389)؛ جهان¬شناسی هراکلیتوس افسُسی، همراه با متن و ترجمه پاره نوشته¬های برجا مانده از او، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، چاپ نخست.
- گ.و.هگل(1387): عقل در تاریخ، ترجمه حمید عنایت، انتشارات شفیعی، چاپ چهارم.
- لویت، کارل(1389)؛ از هگل تار نیچه، انقلاب در اندیشه سده نوزدهم، ترجمه حسن مرتضوی، نشر نیکا، چاپ دوم.
- نیچه، فریدریش(1386)، اراده قدرت، ترجمه مجید شریف، انتشارات جامی، چاپ چهارم.
- هیپولیت، ژان(1386)؛ مقدمه بر فلسفه تاریخ هگل، ترجمه باقر پرهام، انتشارات آگه، چاپ سوم.
- Agamben, Giorgio (2009); The Signature of All things: On Method, trans. by Luca D'isanto with Kevin Attell, Zone Books• New York.
- Allen, Amy (1998), "Foucault’s dept to Hegel", Philosophy Today, 42(1):71-78
- Baugh, Bruce (1993); "Hegel in Modern French Philosophy: The Unhappy Consciousness" in: La Philosophie Française Contemporaine, Volume 49, Number 3, Octobre 1993.
- Foucault, Michel, (1990); Politics, Philosophy, Culture, translated by Alan Sheridan and others. Rutledge.
- ------------------ (2001); "The Subject and Power" in The Essential Works of Michel Foucault v.2 Power, Edited by James D. Faubion.
- Hubert L. Dreyfus (1996) "Being and Power: Heidegger and Foucault", International Journal of Philosophical Studies, 4:1, 1-16
- Hegel, G.W.(1981); Lectures on Philosophy of World History, translated by H.B. Nisbet, Cambridge University Press.
- --------------- (1977); Phenomenology of Spirit, translated by A. V. Miller, Oxford University Press.
- Sembou, Evangelia (2015); Hegel’s Phenomenology and Foucault’s Genealogy, Ashgate Publishing Company.
- Peters, F.E. (1967); Greek Philosophical Terms: a historical lexicon, New York University Press.
- McCarney, Joseph, (2000); Hegel on History, Routledge.