عوامل تأثيرگذار بر نگرش حکيم زنوزي درباره معاد جسماني
محورهای موضوعی : ریشه‌شناسی مکاتب و آراء فلسفی در ادوار قدیم و جدیدمحمد مهدي مشکاتي 1 , علي مستاجران گورتاني 2 *
1 - دانشگاه اصفهان
2 - دانشگاه اصفهان
کلید واژه: نفس بدن حرکت جوهري حکيم زنوزي معاد جسماني ,
چکیده مقاله :
تبيين فلسفي معاد جسماني از مهمترين مسائل فلسفه پس از صدرالمتألهين در ميان اهل تحقيق بشمار مي‌آيد. حکيم آقا علي مدرس زنوزي با توجه به ابهامات و سؤالات باقي مانده در اين موضوع و با توجه به ميراث فيلسوفان قبلي بويژه ملاصدرا در اين زمينه و با استفاده از مباني حکمت متعاليه، مانند حرکت جوهري و تشکيک در وجود، بررسي دقيق و تحليلي نو نسبت به اين مسئله نموده است. ديدگاه حکيم زنوزي مبتني بر سه مقدمه است: اولاً، نفس پس از مرگ، آثار و صور نفساني را در ذرات و عناصر بدن به وديعه ميگذارد. ثانياً، اين ودايع، سبب حرکت جوهري و تغيير و تحوّل در ذات بدن ميشود. ثالثاً، پس از سپري شدن استکمال بدن به محوريت حرکت جوهري، بدن به نفس خود ملحق ميگردد به صورتي که هيچ نفس ديگري تناسب لازم براي اتحاد با بدن مذکور را نخواهد داشت. حکيم مؤسس به پشتوانة اصول فلسفي و تحليل و بررسي رواياتي از مجامع حديثي معتبر توانسته است تبيين جديد خود را به اثبات برساند. نوشتار حاضر، مباني فلسفي حکيم زنوزي را مانند اتحاد و علاقة نفس و بدن، ترکيب حقيقي و اتحادي و چگونگي باقي ماندن صورت در دو حالت را مورد بررسي قرار داده و در ادامه به چگونگي تثبيت نظريه خاص حکيم زنوزي به پشتوانة روايتي از امام صادق(ع) ميپردازد.
The philosophical explanation of corporeal resurrection is one of the most important philosophical problems which has attracted the attention of researchers during the post-Sadra era. Given the existing ambiguities and questions in this respect, the legacy of earlier philosophers, particularly Mulla Sadra, in relation to this problem, and the principles of the Transcendent Philosophy, such as the trans-substantial motion and the gradedness of existence, Hakim Agha Ali Modarres Zonouzi has carefully investigated the issue of corporeal resurrection and provided a new analysis in this regard. His view is based on three premises: firstly, after death, the soul leaves certain soulish effects and forms in trust with the cells and elements of the body. Secondly, such effects result in the trans-substantial motion and the change and evolution of the body. Thirdly, after the perfection of the body in the light of its trans-substantial motion, it joins its own specific soul so that no other soul would be appropriate enough to unite with it. Hakim Zonouzi managed to demonstrate his new explanation for corporeal resurrection relying on certain philosophical principles and analytic studies of authentic hadith sources. The present paper investigates some of Hakim Zonouzi’s philosophical principles such as the union of the body and the soul, the true and unitary texture of the form, and the quality of its subsistence in two states. Finally, it elaborates on consolidating Hakim Zonouzi’s specific theory based on a tradition from Imam Sadiq (a).
قرآن كريم.#
آشتياني، سيدجلال الدين، شرح بر زاد المسافر، قم، بوستان کتاب،1383.#
ابراهيمي ديناني، غلامحسين، معاد از ديدگاه حکيم مدرس زنوزي، تهران، حکمت، 1368.#
ابن‌سينا، حسين بن عبدالله، النجاة،تحقيق محمدتقي دانش پژوه، تهران، دانشگاه تهران، 1387.#
پويان، مرتضي، معاد جسماني در حکمت متعاليه، قم، بوستان کتاب،1384.#
تهراني، آقا بزرگ، الذريعه، قم، انتشارات اسماعيليان، 1408ق.#
دشتكي، غياث‌الدين منصور، مصنفات، تحقيق عبدالله نوراني، تهران، انجمن آثار و مفاخر فرهنگي، 1386.#
زنوزي، علي، مجموعه مصنفات،تهران، انتشارات اطلاعات، 1378.#
سبزواري، هادي، شرح منظومه، قم، انتشارات بيدار،1390.#
طباطبايي، علي بن محمدعلي، رياض المسايل، قم، مؤسسه آل البيت،1404ق.#
طبرسي، ابومنصور، الاحتجاج، مشهد، انتشارات مرتضي،1403ق.#
کديور، محسن، «رساله معاد جسماني حكيم مؤسس آقا علي مدرس»، فصلنامه مفيد، پياپي8، قم، 1375.#
لاهيجي، عبدالرزاق بن علي، گوهرمراد، تهران، نشرسايه، 1388.#
مجلسي، محمدباقر، بحارالانوار، قم، دارالکتب الاسلاميه،1376.#
ملاصدرا، مفاتيح الغيب، بيروت، مؤسسه تاريخ العربي، 2008م.#
ملاصدرا، الحکمة المتعالية في الاسفار الاربعه، بيروت،1981م.#