نظريه فرايند و ساختار شناخت دكارت در بررسي و نقد استاد مصباح
محورهای موضوعی : ریشه‌شناسی مکاتب و آراء فلسفی در ادوار قدیم و جدید
1 - دانشگاه قم
کلید واژه: مصباح دکارت فرايند و ساختار بررسي و نقد ,
چکیده مقاله :
هرگاه سخن از فرايند و ساختار کسب شناخت بميان مي آيد، اعتقاد به امکان حصول آن در تقدير موجود است. بواقع اگر فردي در شکاکيت مطلق يا شبهه در امکان کسب شناخت باشد، هرگز نميتواند فرايند و ساختار کسب آن را ترسيم نمايد. با توجه به اينکه دکارت امکان معرفت را پذيرفته، حال پرسش اين است که وي چه سازوکار، فرايند و مراحلي را در مورد بدست آوردن علم براي عالم ترسيم کرده است؟ دکارت در اين مرحله از طريق شهود و استنتاج و تمسک به عدم فريبندگي خداوند به استخراج معرفت پرداخته است. استاد مصباح در بررسي و نقد خويش از نظريه فرايند شناخت دکارت معتقد است اينکه وجود هيچ چيزي باندازه شک روشن و يقييني نيست و حتي وجودِ شاک هم بايد از راه وجود شك معلوم شود، صحيح نميباشد و تصورات فطري مدنظر دکارت را قابل قبول ندانسته است. نگارنده در نوشتار حاضر بر آن است تا به تبيين نظريه فرايند و ساختار شناخت دکارت و بررسي و نقد آن از منظر استاد مصباح بپردازد.
Whenever reference is made to the process and structure of gaining knowledge, one may argue that the possibility of gaining it is rooted in one’s destiny. In fact, if someone absolutely doubts or has some suspicions concerning the possibility of gaining knowledge, he can never portray its process and structure. Given the fact that Descartes accepts the possibility of knowledge, the question is which strategies, processes, and stages he proposes for a knower to gain knowledge. Here, he appeals to intuition and inference and asks God not to deceive him. In his study and critique of Descartes’ theory of the process of knowledge, Misbah maintains that it is wrong to assume that the existence of nothing is as clear and certain as the existence of doubt, and even the existence of the skeptic has to be proved through the existence of doubt. He also rejects the innate ideas intended by Descartes. In this paper, the writers have explained Descartes’ theory of the process and structure of knowledge and reviewed it critically from Misbah’s point of view.
ابراهيمي ديناني، غلامحسين، قواعد کلي فلسفه در فلسفة اسلامي، تهران، مؤسسة مطالعات و تحقيقات فرهنگي ايران، 1366. #
احمدي، بابک، معمّاي مدرنيته، تهران، نشر مرکز، 1377. #
اسپينوزا، باروخ، شرح اصول فلسفه دکارت و تفکرات مابعدالطبيعي، ترجمه محسن جهانگيري، تهران، انتشارات سمت، 1382. #
بريه، اميل، تاريخ فلسفه قرن هفدهم، تهران، انتشارات هرمس، 1385. #
بريه، اميل، تاريخ فلسفه، ترجمه علي مراد داودي، تهران، مرکز نشر دانشگاهي، 1374. #
برونوفسکي، وب. مازليش، سنّت روشنفکري غرب، ترجمه لي¬لا سازگار، تهران، نشر آگاه، 1379. #
بوخونسکي، ام، فلسفه معاصر اروپايي، ترجمه شرف‌الدين خراساني، تهران، نشر علمي و فرهنگي، 1379. #
پازوكي، شهرام، «دکارت و مدرنيته»، فصلنامه فلسفه، دوره جديد، س1، ش1، 1379. #
پازوكي، شهرام، «سير مابعدالطبيعه در غرب به تفسير هيدگر»، مجله نقد و نظر، س1، ش2، 1374. 10. تمپل، بل، رياضي‌دانان نامي، ترجمه حسن صفّاري، تهران، اميرکبير، چ2، 1363. #
خسروپناه، عبدالحسين، نظام معرفت¬شناسي صدرايي، پژوهشگاه فرهنگ و انديشة اسلامي، 1388. #
دکارت، رنه، اعتراضات و پاسخها، ترجمه علي موسائي افضلي، تهران، شرکت انتشارات علمي و فرهنگي، چ1، 1384. #
دکارت، رنه، تأملات در فلسفة اولي، ترجمة احمد احمدي، تهران، مرکز نشر دانشگاهي، چ2، 1369. #
دکارت، رنه، فلسفه دکارت(شامل يک مقدمه تحليلي و ترجمه سه رساله)، تهران، انتشارات بين‌المللي الهدي، چ1، 1376. #
دکارت، رنه، گفتار در روش راه بردن عقل بضميمه¬ سير حکمت در اروپا، تهران، کتابفروشي زوّار، چ1، 1360. #
ديل، ر.ج هالينگ، مباني تاريخ فلسفه غرب، ترجمه عبدالحسين آذرنگ، تهران، انتشارات کيهان، 1375. #
ژيلسون، اتين، روح فلسفه در قرون وسطي، ترجمه علي داودي، تهران، شرکت انتشارات علمي و فرهنگي، چ1، 1366. #
ژيلسون، اتين، نقد تفکّر فلسفي غرب از قرون وسطي تا اواخر قرن حاضر، ترجمه احمد احمدي، تهران، انتشارات حکمت، 1357. #
سبزواري، ملاهادي، شرح المنظومه، تعليقه حسن حسن¬زاده آملي، مقدمه و تحقيق مسعود طالبي، قم، ناب، 1423ق. #
سهروردي، شهاب‌الدين، مجموعة مصنّفات شيخ اشراق، تهران، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، 1373. #
شيرازي، قطب‌الدين، شرح حکمة الاشراق، قم، انتشارات بيدار، بي¬تا، چاپ سنگي. #
ضياء شهابي، پرويز، درآمدي پديدارشناسانه بر فلسفه دکارت، تهران، انتشارات هرمس،1377. #
طباطبايي، سيدمحمدحسين، اصول فلسفه و روش رئاليسم، قم، انتشارات صدرا، 1372. #
طباطبايي، سيدمحمدحسين، نهاية الحکمة، قم، جامعه مدرسين حوزه علميه، 1416ق.
طوسي، نصيرالدين، جوهر النضيد به ضميمه رسالة التّصوّر و التصديق ملاصدرا، تهران، نشر بيدار، 1363. #
طوسي، نصيرالدين، شرح الاشارات و التنبيهات، قم، نشر البلاغة، 1375. #
عارفي، عباس، «مبناگروي و مسأله ابتناء»، فصلنامه ذهن، س2، ش5، 1380. #
کاپلستون، فردريک، تاريخ فلسفه، ج2، ترجمه ابراهيم دادجو، تهران، شرکت انتشارات علمي و فرهنگي، 1390. #
کاپلستون، فردريک، دکارت، ترجمه علي کرباسي زاده اصفهاني، تهران، مؤسسة انتشارات مدينه، ج 1، 1379. #
مجتهدي، کريم، آشنايي ايرانيان با فلسفه¬هاي جديد غرب، تهران، مؤسسه فرهنگي دانش و انديشه معاصر، 1379. #
مجتهدي، کريم، دکارت و فلسفه او، تهران، انتشارات اميرکبير، 1382. #
مصباح يزدي، محمدتقي، آموزش فلسفه، مرکز چاپ و نشر سازمان تبليغات اسلامي، 1372. #
مصباح يزدي، محمدتقي، تعليقة علي النهاية الحکمة، قم، انتشارات در راه حق، چ1، 1405ق. #
مصباح يزدي، محمدتقي، دروس جلد سوم اسفار استاد مصباح يزدي(مخطوط). #
مصباح يزدي، محمدتقي، دروس فلسفه، تهران، پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي، 1375. #
مصباح يزدي، محمدتقي، معارف قرآن، قم، مؤسسه امام خميني، 1380. #
مگي، برايان، فلاسفه بزرگ، ترجمه عزت‌الله فولادوند، تهران، انتشارات خوارزمي، 1373. #
ملاصدرا، الاسفار الاربعة، بيروت، داراحياء التراث العربي، 1410ق. #
ملاصدرا، مفاتيح الغيب، بيروت، مؤسسة التاريخ العربي، چ1، 1419ق. #
ملکيان، مصطفي، تاريخ فلسفه غرب، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، آبان 1379. #
هاملين، ديويد.و، تاريخ معرفت‌شناسي، ترجمه شاپور اعتماد، تهران، پژوهشگاه علوم انساني، 1374. #
هوسرل، ادموند، بحران علوم اروپايي، ترجمه غلام عباس توسلي، تهران، انتشارات گام نو، 1387. #
هايدگر، مارتين، راه¬هاي جنگلي، ترجمه منوچهر اسدي، تهران، انتشارات درج، 1377. #
ياسپرس، کارل، آگوستين، ترجمه محمدحسن لطفي، تهران، انتشارات خوارزمي، 1363. #
هايدگر، مارتين، «عصر تصوير جهان»، ترجمه حميد طالب زاده، فصلنامه فلسفه، دوره جديد، س1، ش1، 1379. #
Bernecker, Sven and Dretske, Fred, “Introduction to Skepticism”, in Knowledge: Readings in Contemporary Epistemology, edited by Sven Bernecker and Fred Dretske, Oxford: Oxford University Press, 2000. #
Bonjour, Laurence, Structure of Empirical Knowledge, Cambridge: Harvard University Press, 1985. #
Craij, Edward, Routledge Encyclopedia of Philosophy, Churchill College, Cambridge, 1998. #
Flage, Paniel E., Bonnen, Clarence A., Descartes and Method, A Search for a Meditation, London and New York: Routledge, 1999. #
Gadamer, H.G., Hegels Dialectic, trans. Smith, New Haven: Yale University Press. #
Gracia, Jorge J., The Classics of Western Philosophy, Blackwell, 2004. #
Greco, John, “Introduction: What IS Epistemology”, in The Blackwell Guide to Epistemology, edited by John Greco and Ernest Sosa, Oxford: Blackwell, 1999. #
Hegel, G.W.F., Lectures on the History of Philosophy, trans. Haldane and Simson, Cambridge University Press, 1999. #
Landesman, Charles, Skepticism: The Central Issues, Oxford: Blackwell, 2002. #
Moser, Paul K. and Nat, Arnold V. (eds), Human Knowledge: Classical and Contemporary Approaches, Oxford: Oxford University Press, 1995. #
Rorty, Richard, Philosophy and the Mirror of Nature, Princeton: Princeton University Press, 1980. #
Taylor, Charles, Sources of Self, Cambridge University Press. #
Wilson, Margaret D., Descartes, New York: Meridian, 1969. #
Williams, Michael, “Skepticism”, in The Blackwell Guide to Epistemology, edited by John Greco and Ernest Sosa, Oxford: Blackwell, 1999. #