سیر تحول مفهوم «اراده» نزد فلاسفۀ مدرن
محورهای موضوعی : ریشه‌شناسی مکاتب و آراء فلسفی در ادوار قدیم و جدید
1 - استادیار گروه مطالعات فکرپروری برای کودکان و نوجوانان پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران
کلید واژه: تحول مفهومي, اراده, شناخت, خواست قدرت, مابعدالطبیعه, هایدگر, فلاسفۀ مدرن,
چکیده مقاله :
مفهوم «اراده» از مفاهیم بنیادين در سنت مابعدالطبیعه غربی است. اگرچه نشانه‌های مهمی مبنی بر نضج‌گرفتن این مفهوم در فلسفة کلاسیک یونان و فلسفة قرون وسطی، در دست است، اما از ابتدای عصر جدید بود كه نقش اراده در تفسير جهان، در انديشة هر فيلسوف نسبت به فيلسوف قبلي، برجسته‌تر شد؛ گویی بمرور، نقش شناخت عقلی کمرنگتر و نقش اراده پررنگتر شده است. این مقاله، با الهام از هایدگر و تقویت موضع وی با مستنداتی فراتر از آنچه خودش متذکر شده، سیر مفهوم اراده را از دکارت آغاز نموده و با بررسی دیدگاه اسپینوزا، لایبنیتس، روسو، کانت، فیخته، شلینگ، هگل، شوپنهاور و نیچه، سعي ميكند چگونگی تکوین این مفهوم در عصر جدید، بویژه نسبت اراده با «شناخت» را تحلیل نمايد. غرض آنست که نشان دهيم اهمیت یافتن اراده نزد شوپنهاور و نیچه، اتفاقی نیست و زمینه‌های ابتدایی چنین تحولی پیشتر و بصورت تدریجی توسط فلاسفۀ عصر جدید فراهم شده بود. همچنین، روشن ميگردد که برخلاف آنچه بیشتر گفته و تفسیر شده، «خواست قدرت» نیچه نه تکمیل پروژۀ شوپنهاوری، بلکه تکمیل ایدئالیسم آلمانی است.
The concept of free will is one of the fundamental concepts in Western metaphysical tradition. Although there are some important signs regarding the origination of this concept in Greek classical philosophy and Middle Age philosophy, it was just at the beginning of the modern period that the role of free will in the interpretation of the world was more highlighted in the thoughts of each philosopher more than those of the previous one. It seems as if the role of rational knowledge has become gradually less important in this process while the role of free will has become more significant. Inspired by Heidegger, the author has tried to strengthen his standpoint by yielding more proofs than he has offered in order to examine the development of the concept of free will. In doing so, he starts with Descartes and, by investigating the views of Espinoza, Leibniz, Rousseau, Kant, Fichte, Schelling, Hegel, Schopenhauer, and Nietzsche, aims to analyze the quality of the development of this concept, particularly the relationship between the free will and knowledge in the modern period. The purpose is to show that the significance of free will for Schopenhauer and Nietzsche is not accidental, and the preliminary contexts of such a development had been previously and gradually paved by modern philosophers. The findings of this study indicate that, unlike the previous comments and interpretations, Nietzsche’s “will to power” is not a complement to a Schopenhaurian project but, rather, a complement to German idealism.
اسپینوزا، باروخ (1364) اخلاق، ترجمه محسن جهانگیری، تهران: علمی و فرهنگی.
اسمیث، گرگوری بروس (1380) نیچه و هایدگر و گذار به پسامدرنیته، ترجمة علیرضا سیداحمدیان، تهران: نشر پرسش.
برنجکار، رضا (1383) «ماهیت اراده در آثار اسپینوزا»، نامۀ مفید، شمارۀ 41، ص134ـ123.
بووی، اندرو (1386) زیباییشناسی و ذهنیت از کانت تا نیچه، ترجمة فریبرز مجیدی، تهران: فرهنگستان هنر.
دکارت، رنه (1368) تأملات در فلسفۀ اولی، ترجمه احمد احمدی، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
راسل، برتراند (1373) تاریخ فلسفه غرب، ترجمه نجف دریابندری، تهران: پرواز.
روسو، ژان ژاک (1347) قرارداد اجتماعی، غلامحسین زیرک زاده، تهران: چهره.
طالب¬زاده، سیدحمید (1377) روشن¬اندیشی و فلسفه جدید (رساله دکتری)، تهران: دانشگاه تهران (دانشکده ادبیات و علوم انسانی).
محبوبی آرانی، حمیدرضا (1389) نیچه و آریگویی تراژیک به زندگی (رساله دکتری)، تهران: دانشگاه تهران (دانشکده ادبیات و علوم انسانی).
هایدگر، مارتین (1388) نیچه، ج1، ترجمه ایرج قانونی، تهران: آگه.
Ansell-Pearson, Keith (1991). Nietzsche and Modern German Thought (selection and editorial matter), London, Routledge.
Davis, Bret (2007). Heidegger and the Will, Illinois, Northwestern University Press.
Hegel, George W. F. (2005). Philosophy of Right, Trans. By S. W. Dyde, Dover Publications.
Heidegger, Martin (1977). The Question Concerning Technology and Other Essays, Trans. By William Lovitt, New York, Harper and Row.
Heidegger, Martin (1991). Nietzsche, Edited by David Farrell Krell, San Francisco, Harper and Row.
Janaway, Christopher(1998). Willing and Nothingness: Schopenhauer as Nietzsche's Educator, NewYork: Oxford University Press.
Kant, Immanuel (1958). Grounding for the Metaphysics of Morals, Trans. By H. J. Parton, Harper and Row.
Nietzsche, Friedrich (1968). The Will to Power (WP). Translated by Walter Kaufmann and R. J. Hollingdale. Edited by Walter Kaufmann. New York: Vintage Books.
Nietzsche, Friedrich (1969). On the Genealogy of Morals and Ecce Homo, Trans. By Walter Kaufmann & R. J. Hollingdale, Edited by Walter Kaufmann, New York, Vintage Books.
Nietzsche, Friedrich (1988). Thus Spoke Zarathustra: A Book for All and None, Trans. By Walter Kaufmann, New York, Penguin Books.
Nietzsche, Friedrich (1991). Daybreak: Thoughts on the Prejudices of Morality, Trans. By R. J. Hollingdale, New York, Cambridge University Press.
Parkinson, G. H. R. (1993). Spinoza: Metaphysics and Knowledge in Routledge History of Philosophy, V. IV, London& New York, Routledge.
Richardson, William J. (2003). Heidegger Through Phenomenology to Thought, New York, Fordham University Press.
Rousseau, Jean-Jacques (1964). "Discourse on the Sciences and Arts (First Discourse)" in The First and Second Discourses. Trans. By Roger D& Judith R. Masters, New York, St. Martin's Press.
Rousseau, Jean-Jacques (1972). The Social Contract, Trans. By G.D.H. Cole, London, Dent.
Schopenhauer, Arthur (1969). The World as Will and Representation (I & II) (WWR), translated by E. F. J. Payne, New York: Dover